CITES Қазақстаннан киіктің мүйізіне нөлдік экспорттық квотаны алып тастауды бекітті

Самарқандта өткен CITES Конвенциясы Тараптарының 20-шы Конференциясында (2025 жылғы 24 қараша - 5 желтоқсан) тек түрдің қазақстандық популяциясынан шығатын киік мүйізіне нөлдік экспорттық квотаны алып тастау туралы шешім қабылданды.

Киіктің мүйізіне нөлдік экспорттық квотаны алып тастау бойынша ұлттық ұстанымды ілгерілету үшін Экология және табиғи ресурстар министрі Е.Н. Нысанбаевтың басшылығымен Қазақстан Республикасының кеңейтілген делегациясы құрылды, оның құрамына CITES әкімшілік және ғылыми органы - Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті, ҚР ҒЖБМ ҒК «Зоология институты» ШЖҚ РМК, сондай-ақ «Охотзоопром «ӨБ» РМҚК, Қазақстан биоалуантүрлілікті сақтау ассоциациясы (АСБК) Ұлттық цифрлық таңбалау және қадағалау жүйесі мәселелері бойынша сараптамалық қолдауды қамтамасыз еткен - Tabiǵi Orta және «Қазақтелеком» АҚ.

5 желтоқсанда Тараптар конференциясының ресми жабылу рәсімінде CITES Бас хатшысы Ивонн Игуэро өз сөзінде киікті сақтаудағы Қазақстанның табыстарын атап өтіп, осы табыс елімізге түрдің дериваттарымен халықаралық сауданы қайта бастауға мүмкіндік бергенін атап өтті: «Түрді қорғау жөніндегі дәйекті күш-жігердің арқасында Қазақстанда киіктің саны тарихи кезеңнен 21 мыңнан 4 миллионнан астам басқа дейін өсті. Бұл әсерлі нәтиже түрдің ұзақ мерзімді тұрақтылығына сенімділік ұялатады және Тараптарға сақтық, қатаң бақыланатын тәсіл кезінде Қазақстаннан дериваттардың халықаралық саудасын қайта бастауға келісуге мүмкіндік берді».

Нөлдік квотаны алып тастау туралы ұсыныс - бұл тек қана қорғау моделінен ғылыми негізделген, орнықты пайдалануға көшудің жаңа кезеңі, онда кез келген пайдалану тиімді бақылау жүйесі болған кезде дериваттардың (мүйіздердің) бақыланатын заңды саудасын қоса алғанда, түрі және оның мекендеу ортасы үшін қауіпсіз болып қала береді.

Қазақстан мүйізбен реттелетін халықаралық саудадан түсетін кірістерді биологиялық әртүрлілікті сақтауға, экожүйелерді мониторингілеуге және қалпына келтіруге бағыттау міндеттемесін растады.

Консенсусқа қол жеткізу алдында жиырмасыншы Тараптар конференциясына дейін басталған және Конференция аясында жалғасқан кеңестердің кең сериясы болды, онда қатысушы елдермен, өңірлік топтармен, халықаралық ұйымдармен және жетекші тәуелсіз сарапшылармен екіжақты кездесулер қарқынды өткізілді.

Конференция аясында Қазақстан делегациясы 31 екіжақты кездесу өткізді, оның ішінде 22-сі елдер және үкіметаралық делегациялармен, 9-ы халықаралық ұйымдармен.

Қазақстан делегациясы сондай-ақ өңірлік алаңдарда: Азия тобы елдерінің, Африка мен араб елдерінің 3 кеңесінде өтінімді қолдау мәселелерін белсенді пысықтады.

Қазақстан делегациясының консультациялық процесінің ашық, дәлелді және серіктестік сипаты елдің халықаралық ұстанымын нығайтты, оң халықаралық имиджді қалыптастыруға ықпал етті және CITES тараптарының оң шешімінің негізгі факторы болды, оның шеңберінде Қазақстанның ұсынысы қаралды.

CITES тараптарының дауыс беру қорытындылары бойынша: 111 ел - «қолдады» (94%), 7 ел - «қарсы» (Моңғолияны қоса алғанда).

Қазақстан сондай-ақ киік популяциясын тұрақты басқару биоәртүрлілік жөніндегі Куньмин-Монреаль жаһандық негіздемелік бағдарламасының қисыны мен мақсаттарына сәйкес келетінін атап өтті, соның ішінде:

• экожүйелердің тұтастығын сақтау (1-міндет),
• тозған жерлер мен жайылымдарды қалпына келтіру (2-міндет),
• әлсіз далалық және шөлді экожүйелерге жүктемені азайту кезінде жабайы фаунаны тұрақты пайдалану (5-міндет).