КҮЛГІН КҮН ЭПИЛЕПСИЯМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРҒА НАЗАР АУДАРУДЫ БІЛДІРЕДІ
26 наурыз бүкіл әлемде эпилепсия сияқты ауруға қоғамның назарын аударуға бағытталған «Күлгін күн» (Purple Day) ретінде атап өтіледі.
Бірде эпилепсиямен ауыратын тоғыз жасар Кессиди Меган (Cassidy Megan) басқа адамдарға оның олардан еш айырмашылығы жоқ екенін көрсетуге шешім қабылдады. Тоғыз жылдың ішінде бала ересектер мен құрдастарының тарапынан кейбір немқұрайлылықты сезіне алды, олар оның ауруын дұрыс қабылдамады, оны ақылсыздықтың жеңіл түрі деп санады.
Ауру туралы мифтерді жою үшін Кессиди 2008 жылы «Күлгін күнді» ойлап тапты. Бұл күні, 26 наурызда, барлығы эпилепсия диагнозымен өмір сүретін адамдарға қолдау көрсете алады.
Содан бері 26 наурызда әлемнің әртүрлі елдерінде ауру туралы және одан зардап шегетін адамдарға алғашқы көмек туралы ақпарат таратылды.
Күннің символы ретінде күлгін немесе лаванда түсі кездейсоқ таңдалмады. Бұл түс нерв жүйесіне жағымды әсер етеді, мазасыздықты, фобияны және қорқынышты азайтады деп саналады.
Сондықтан, 26 наурызда күннің барлық қатысушылары немесе жай ғана жанашыр адамдар күлгін ленталарды бекітеді немесе күлгін киім элементтерін киеді, осылайша эпилепсиямен ауыратын адамдарға қолдау көрсетеді.
Эпилепсия – бұл үлкен ми қыртысындағы шамадан тыс нейрондық разрядтардан туындайтын моторлық, сезімтал, вегетативті, ойлау немесе психикалық функциялардың бұзылуының қайталанатын, негізінен қоздырылмайтын ұстамалармен сипатталатын созылмалы ми ауруы.
ДДҰ мәліметтері бойынша, эпилепсия жер шары халқының 1%-на дейін әсер етеді, бұл 50 миллион адам. Бірақ олардың тек 25%-ы тиісті дәрі-дәрмекпен емделеді. Бірақ қазіргі заманғы дәрі-дәрмектер 70% жағдайда адамды ұстамадан толығымен айықтыруға мүмкіндік беретінін білу маңызды. Мұндай препараттар тиімді және аз уытты, психика мен көңіл-күйге әсер етпейді.
Қазақстанда эпилепсиямен ауыратын 45 мыңнан астам адам бар, олардың шамамен 40%-ы балалар. Эпилепсияға ең сезімтал балалар – әлемдік статистика барлық науқастардың төрттен үш бөлігі 18 жасқа дейінгі топқа жататынын айтады.
Эпилепсия – тұрақты ремиссияға қол жеткізуге болатын бірнеше созылмалы аурулардың бірі: адамдар үйренеді, жұмыс істейді, отбасын құрады және дені сау балалар туады, яғни қалыпты, толыққанды өмір сүреді.
Көптеген фондық аурулардың патогенетикалық механизмдері эпилепсияның дамуына әкелуі мүмкін, шамамен 50% жағдайда оның этиологиясы белгісіз болып қалады. Эпилепсияның себептері келесі санаттарға бөлінеді: құрылымдық, генетикалық, инфекциялық, метаболикалық, иммундық және белгісіз этиологиялық факторлар. Оларға мыналар жатады: пренаталдық немесе перинаталдық кезеңдегі мидың зақымдануы (гипоксия немесе туу жарақаты, туу салмағының төмендігі); туа біткен кемістіктер немесе генетикалық ауытқулар және олардан туындаған ми ақаулары; бастың ауыр жарақаты; миға оттегі жеткіліксіз болатын инсульт; менингит, энцефалит, нейроцистицеркоз сияқты ми инфекциясы; кейбір генетикалық синдромдар және ми ісігі.
Эпилепсиямен ауыратын адамдардың 70%-ы ұстамаға қарсы препараттармен дұрыс емделсе, аурудың асқынуынсыз өмір сүре алатынын есте ұстаған жөн. Эпилепсия жағдайларының 25%-на дейін алдын алуға болады. Жарақаттан кейінгі эпилепсия профилактикасының ең тиімді әдісі – бас жарақаттарының, атап айтқанда, құлау жиілігін, жол-көлік оқиғаларын азайту арқылы алдын алу болып табылады.
Эпилепсия ұстамасы жағдайында дәрігерлер науқасты тегіс жерге қойып, таза ауа ағынын қамтамасыз етуге кеңес береді. Науқасты бас денеден жоғары болатындай етіп қою керек, сілекеймен немесе құсықпен тұншығып қалмас үшін науқастың басын бір жағына бұру керек. Жағасын ашыңыз, шарфын шешіңіз, белдігін, галстугін босатыңыз – бұл киімдер ыңғайсыздық тудыруы және тыныс алуды қиындатуы мүмкін. Диагноз қою үшін ұстаманың басталу және аяқталу уақытын белгілеу маңызды. Адамды ұстама кезінде жалғыз қалдыруға болмайды.
Эпилепсиямен ауыратын науқастарға ұстамалардың профилактикасы үшін үнемі дәрігердің қарауынан өту, ұйқы режимін қалыпқа келтіру, ұсынылған диетаға сәйкес тамақтану, алкоголь, есірткі қолданбау, темекі шекпеу, физикалық белсенділікті сақтау, стрестен аулақ болу ұсынылады. Ұстама болған жағдайда туыстарымен байланысу үшін әрқашан деректерді, байланыс телефондарын алып жүріңіз.