ДҮНИЕЖҮЗІЛІК ҚАНТ ДИАБЕТІМЕН КҮРЕС КҮНІ: ЕРТЕ ДИАГНОСТИКА, ПРОФИЛАКТИКА ЖӘНЕ ҚОЛЖЕТІМДІ ЕМ

Бүгінде әлемдік жұртшылық Қант диабетімен күрес күнін атап өтуде. Бұл ДДҰ-ның бағалауы бойынша ғаламшарда 500 миллионнан астам адамға әсер ететін және бұл көрсеткіш жыл сайын өсіп келе жатқан қорқынышты және кең таралған аурулардың бірі.

Қант диабеті - бұл жай ғана ауру емес, мүгедектікке және тіпті өлімге әкелуі мүмкін денсаулыққа елеулі қауіп, соқырлық, бүйрек жеткіліксіздігі, жүрек-қан тамырлары аурулары, аяқтың ампутациясы сияқты бірқатар ауыр асқынуларды тудыруы мүмкін.

Бүгінгі таңда республика бойынша қант диабеті диагнозы қойылған диспансерлік есепте 558 мыңнан астам адам, оның ішінде 6 мыңнан астам бала тұр.

Барлық тіркелген пациенттердің 95%-ы (530 000 адам) 2 типті қант диабетімен ауыратын пациенттер. Қазақстан бүгінде өңірдегі инсулиндердің кең спектрін ұсынады және оларды пациенттердің барлық санаттары үшін тегін ұсынуды қамтамасыз етеді. Бұл диагнозы бар әрбір пациент өз емханасы арқылы тегін консультация ала алады, өз учаскесінде тұрақты бақылау, асқынуларға мамандандырылған көмек ала алады. Сонымен қатар, инсулиндерді, ауызға және инъекциялық қантты төмендететін препараттарды, сондай-ақ инсулинді жеткізу құралдарын және өзін-өзі бақылау құралдарын (тест жолақтары, глюкометрлер, помпалар, шығын материалдары және т.б.) қоса алғанда, өмірлік маңызды дәрілердің кең тізбесі ұсынылады.

Қант диабеті жоғары шығынды шығыстардың топ 10-на кіреді, оны емдеуге мемлекет жылына шамамен 46 млрд теңге немесе дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді қаржыландырудың жалпы көлемінің 22% жұмсайды. Қант диабетімен ауыратын бір пациентке жылына жағдайдың ауырлығына байланысты 618 000 теңгеден 6,5 млн теңгеге дейін келеді. Барлық мұқтаж адамдарды қамтамасыз ету және өсіп келе жатқан қажеттіліктерді жабу үшін келесі жылдың қаңтар айынан бастап қант диабетін қаржыландыру МӘМС жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, тамырлы асқынуларды ерте диагностикалау және дұрыс кешенді емдеу кезінде клиникалық ремиссияға қол жеткізуге болады. 2026 жылдың қаңтарынан бастап қант диабетін ерте анықтауға арналған скрининг МӘМС мәртебесіне қарамастан ТМККК шеңберінде жүргізілетінін атап өту маңызды, бұл әрбір тұрғын үшін қолжетімді болады. ҚД мыңдаған қазақстандықтардың өмір сүру сапасына әсер ететін аурулардың бірі ретінде мемлекеттің ерекше бақылауында қалады. Бірақ сонымен бірге, бұл ауру басқарылады, мұнда пациенттің рөлі өмір салтын өзгерту, жаман әдеттерді жою бөлігінде өте жоғары.

Екінші типтегі қант диабеті негізінен 45 жастан асқан адамдарда анықталады.

Негізгі қауіп факторлары:

• артық дене салмағы;

• жоғары калориялы тағамдарды жеу;

• отырықшы өмір салты;

• жақын туыстарында қант диабетінің болуы;

• жоғары қан қысымы;

• липидтер алмасуының бұзылуы.

2 типті қант диабетінің профилактикасы бойынша ұсынымдар

- Дене салмағын бақылау: дене салмағының 5-7% төмендеуі қант диабеті қаупін айтарлықтай төмендетеді.

- Диетадағы қантты, ұнды, қантты сусындарды азайту.

- Күніне кемінде 30 минут тұрақты физикалық белсенділік.