Қазақстанда 1000 беттен астам көлемде балалар мен жасөспірімдерге медициналық-санитариялық алғашқы көмек (МСАК) көрсету бойынша ДДҰ-ның жаңа қалта анықтамалығы шығарылды. Қазіргі уақытта кітаптың редакциясы жүргізілуде, анықтамалықты цифрландыру және мемлекеттік тілге аудару жоспарлануда.
Құжат дәрігерлерге, мейіргерлерге және денсаулық сақтаудың бастапқы мекемелерінде көмек көрсететін басқа да денсаулық сақтау қызметкерлеріне арналған ең өзекті құрал болып табылады. Онда дәрігерлер, мейіргерлер және балалар мен жасөспірімдерге МСАК деңгейінде көмек көрсететін басқа мамандарға арналған ДДҰ-ның соңғы клиникалық ұсыныстары бар.
Нұсқаулық ең көп таралған шағымдар мен жағдайлары бар балалар мен жасөспірімдерді қалай басқаруға және қайда бағыттауға болатынын сипаттайды. Анықтамалықта ұзақ мерзімді бұзылулары мен аурулары бар балалар мен жасөспірімдерге көмекті үйлестіру үшін МСАК мамандарына арналған ақпарат берілген.
Сондай-ақ туғаннан бастап ересек жасқа дейінгі денсаулықтың алдын алу және нығайту шаралары, соның ішінде дені сау балаға бару кезеңдері бойынша кеңестер, ерте шақтағы дамуды бақылау және жасөспірімдерге олардың денсаулығына қатысты кеңестер беріледі.
ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің басшылығымен ДДҰ-ның елдік офисінің қолдауымен 30 маманнан тұратын мультидисциплиналық жұмыс тобы құрылды, оның ішінде ұлттық және өңірлік ӘППМ/БШАЫҚ үйлестірушілері, бейінді ұлттық орталықтар, Ұлттық медициналық университеттердің балалар аурулары және неонатология кафедралары және бейінді мамандар (психиатрлар, балалар акушер-гинекологтары, травмотологтар, ЛОР мамандары және т. б).
Пікірлер мен ұсыныстар ДДҰ-ның медициналық көмектің сапасы жөніндегі Еуропалық офисімен (Афина, Греция) ДДҰ-ның тағайындалған тәуелсіз сарапшысымен үздіксіз кеңесу арқылы жұмыс кеңестері аясында талқыланды.
Қарқынды жұмыс нәтижесінде балалар мен жасөспірімдерге арналған МСАК бойынша қалталы анықтамалықтың Қазақстандық нұсқасы әзірленді.
Жұмыс Данияның LEGO Қорының қаржылық қолдауымен «Денсаулық сақтау және онымен байланысты секторлар арқылы ата-аналарға қолдау көрсету үшін ғылыми негізделген араласуды кеңейтуді қолдау» жобасы шеңберінде жүргізілуде.
Жыл сайын тамыздың бірінші аптасында атап өтілетін Дүниежүзілік ана сүтімен қоректендіру апталығына орай Қазақстанда балаға мейірімді қарым-қатынас ауруханаларының желісін құру жөніндегі жоба басталды.
Бүгін Астана медицина университетінде (АМУ) Республикалық кеңесте Денсаулық сақтау министрінің, өңірлердің денсаулық сақтау басқармалары мамандарының, бас штаттан тыс педиатрлардың және басқа да мамандардың қатысуымен ҚР ДСМ/ЕТДҚ/ДДҰ «Балаға мейірімді қарым-қатынас ауруханасында ана сүтімен қоректендіруді қорғау, қолдау және көтермелеу» жобасы таныстырылды.
Іс-шараны ДДҰ елдік офисі Денсаулық сақтау министрлігінің, Еуразиялық тұрақтандыру және Даму қорының және АМУ университетінің қолдауымен ұйымдастырды.
«Біз әрбір медициналық мекеме ана мен бала үшін қамқорлық, қолдау және сенім кеңістігіне айналғанын қалаймыз. Бұл денсаулық сақтау жүйесінің міндеті ғана емес – бұл біздің еліміздің болашағы алдындағы ортақ міндетіміз», — деп атап өтті ҚР ведомствосының басшысы Ақмарал Әлназарова Республикалық кеңесте.
Қазақстанда ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Еуразиялық тұрақтандыру және Даму Қорының (ЕТДҚ) және ДДҰ қолдауымен с баласына мейірімді қарым-қатынас ауруханаларының желісін құру жобасы шеңберінде ел өңірлерінде алғашқы медициналық-санитарлық көмек ұйымдарының және перинаталдық орталықтардың 400-ден астам медицина қызметкерлерін ана сүтімен қоректендіруді өмір бойы мықты денсаулықтың маңызды шарты ретінде ілгерілету үшін оқытуды жүргізеді.
Біздің елде ана сүтімен қоректендіруді қолдауға көп көңіл бөлінеді. Ресми мәліметтерге сәйкес, қазіргі уақытта 0-ден 6 айға дейінгі балалардың 71%-ы тек ана сүтімен қоректенеді, ал екі жасқа дейінгі 400 мыңға жуық бала қосымша тамақтанумен бірге ана сүтімен қоректенуді жалғастыруда.
Мақсат - тек ана сүтімен қамтуды 85%-ға дейін жеткізу.
Алматы қаласының Балалар шұғыл медициналық көмек көрсету орталығында балалар артроскопиясы бойынша халықаралық мастер-класс өтті — бірлескен хирургияның ең озық және аз жарақаттану әдістерінің бірі.
Қазақстан мен Ресейден келген жоғары дәрежелі мамандар тізе буынының қызметін қалпына келтіруге бағытталған «ALL inside» әдістемесі бойынша 10 күрделі араласуды қоса алғанда, 24 операцияны орындап, тірек-қимыл аппаратының ауыр патологиясы бар балаларға көмек көрсетті.
Мастер-кластың бірнеше күнінде дәрігерлер еліміздің түрлі өңірлерінен, соның ішінде Шымкент, Тараз, Талдықорған, Ақтау, Атырау және Қызылордан келген 38 баланы қарап шықты.
Мастер-кластың негізгі сарапшысы жоғары санатты дәрігер, Санкт-Петербург педиатриялық медицина университетінің балалар ортопедиясы бөлімшесінің меңгерушісі Владимир Авраменко болды.
Оның қатысуы хирургиялық араласуды ғана емес, сонымен қатар қазақстандық мамандармен клиникалық тәжірибе алмасуға мүмкіндік берді.
Мастер-класс «BI Жұлдызай» қорымен және «Мүмкіндік» бағдарламасымен әріптестік шеңберінде ұйымдастырылды.
Операциялар міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) шеңберінде жүргізілді, бұл пациенттерге тұрғылықты жеріне қарамастан тегін емделуге мүмкіндік берді.
Дәрігерлердің айтуынша, операциядан кейінгі барлық балалар қанағаттанарлық жағдайда және үш айдан алты айға дейін созылатын амбулаториялық оңалту курсына дайындалуда.
БШМКО қабылдау бөлімшесінің меңгерушісі, балалар хирургі Мейіржан Құрманалиев атап өткендей, артроскопияны балалар практикасына енгізу клиникада 2020 жылы басталды және бүгінгі күні бұл бағыт белсенді дамып келеді. Соңғы екі жылда екі ірі мастер-класс өткізілді және олардың әрқайсысы МӘМС шеңберінде пациенттердің қамтылуын және ұсынылатын операциялар спектрін ұлғайтады.
«Біз балалар артроскопиясы саласындағы құзыреттер орталығы болуға және Қазақстанның түкпір-түкпірінен пациенттерді қабылдауға дайынбыз», - деп атап өтті Құрманалиев.
Қазақстан 2025 жылға қарай инфекциялық емес аурулардан мезгілсіз өлімді 25%-ға төмендету бойынша нысаналы көрсеткішке қол жеткізген Орталық Азияның бірінші елі және ДДҰ Еуропалық өңірінің он елінің бірі болды. Бұл туралы ДДҰ Еуропалық өңірлік бюросының «Алдын алуға болатын өлім, қауіп факторлары және ИЕА-мен күресу стратегиялары» (ДДҰ дереккөзі) баяндамасында айтылған.
Осы мақсатқа қол жеткізген он елдің қатарына Бельгия, Дания, Израиль, Қазақстан, Люксембург, Нидерланды, Норвегия, Швейцария, Швеция және Эстония кіреді. Бұл елдер ДДҰ-ның ең тиімді шараларын жүзеге асырды, қауіп факторларының таралуын қысқартты және денсаулық сақтау жүйелеріне жауап беру шараларын күшейтті, бұл алдын алуға болатын және емделетін ИЕА-дан, әсіресе жүрек-қан тамырлары аурулары мен обырдан болатын өлімнің жыл сайын төмендеуіне әкелді.
Баяндамада Қазақстан ұлттық денсаулық сақтау жүйесін, әсіресе жүрек-қан тамырлары аурулары мен онкопатологияға қарсы күрес саласында нығайтқаны атап көрсетілген. Профилактикаға, ерте анықтауға, емдеудің қолжетімділігін арттыруға және өмір сүру деңгейін жақсартуға баса назар аударылады.
ДДҰ мониторингінің деректері бойынша Қазақстан ИЕА-ға қарсы күрес бойынша ұсынылған шаралардың 50%-ын толығымен іске асырды және тағы 36%-ын ішінара іске асырды. Сондай-ақ, Қазақстан ДДҰ-ның ИЕА таралуы мен қауіп факторларын бағалау саласындағы STEPS әдіснамасы - «алтын стандарты» бойынша алғашқы зерттеу жүргізді, бұл салыстырмалы халықаралық деректерді алуға және ұлттық денсаулық сақтау шараларын күшейтуге мүмкіндік берді.
Жүрек-қан тамырлары ауруларының жоғары ауыртпалығы жағдайында республика мамандандырылған жүрек және инсульт орталықтарын құруға қомақты қаржы бөлді. 2017-2024 жылдар аралығында катетеризациялық зертханалардың саны 31-ден 49-ға дейін өсті. 83 инсульт орталығы жұмыс істей бастады, бұл жедел инсульт салдарынан болатын өлім мен мүгедектікті айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік берді.
Қазақстан жоғары технологиялық медицина саласында да жетістіктерге жетті. 2012 жылдан бастап елде 600-ден астам қарыншалық көмекші құрылғылар сәтті имплантатталды. 2025 жылы 100-ші жүректі трансплантаттау операциясы жасалды. Сондай-ақ, 2024 жылы ТМД және Орталық Азия елдерінің арасында алғаш рет жүрек аритмиясын емдеудің жаңа технологиясы енгізілді.
Ерте анықтау мен скринингке ерекше назар аударылады. Мемлекеттік бағдарлама артериялық гипертензия, жүректің ишемиялық ауруы, қант диабеті және онкологиялық ауруларды қоса алғанда, сегіз ауруға скрининг жүргізеді. 2024 жылдың қорытындысы бойынша жұмыс тобының 70%-ы сүт безі обыры мен колоректалдық обырға скринингпен қамтылды - бұл барлық уақыттағы ең жақсы нәтижелердің бірі.
Қазақстанда орташа өмір сүру ұзақтығы 2022 жылы 74,44 жастан 2023 жылы 75,09 жасқа дейін өсті. Жалпы өлім көрсеткіші тұрақты түрде: 2021 жылы 1000 адамға шаққанда 9,6 жағдайдың ең жоғары деңгейінен айтарлықтай төмен деңгейге дейін төмендейді.
Қазақстан сондай-ақ мінез-құлық қауіп факторларын төмендетуге үлкен мән береді. Сонымен, өңірдегі ең қатаң темекі шегуге қарсы: қоғамдық орындарда темекі шегуге тыйым салу, қаптамалардағы графикалық ескертулер, салықтарды көбейту, темекі өнімдерін көрсетуге және сатуға тыйым салу, электрондық темекі мен вейптерге толық тыйым салу сияқты шаралар қолданылады. Соңғы онжылдықта темекі шегу деңгейі 20%-ға дейін төмендеді.
Қантты тұтынуға қатысты айтарлықтай шаралар қабылданды: мектептерде қант қосылған сусындарды сатуға тыйым салынады, ал 2024 жылы 21 жасқа толмаған адамдарға энергетиктерді сатуға тыйым салатын заң қабылданды.
2025 жылғы 14 шілдеде міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесін жетілдіру туралы Қазақстан Республикасының Заңы күшіне енді, оның шеңберінде мемлекет қаражатының есебінен кепілді қамтамасыз етілуге жататын әлеуметтік мәні бар аурулардың тізбесі қайта қаралды.
Туберкулез, АИТВ, қатерлі ісіктер, инсульт, жекелеген сирек және мінез-құлық бұзылыстарын қоса алғанда, елдің санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығына негізгі әсер ететін ауруларға мемлекеттік кепілдіктер толық көлемде сақталды.
Қант диабеті әлеуметтік мәні бар ауру ретінде қарастырыла береді. Алайда, халықаралық практиканы ескере отырып және терапияға қолжетімділікті кеңейту мақсатында оны қаржыландыру МӘМС пакетіне ауыстырылды. Бұл шешім пациенттерді қорғау деңгейін төмендетпейді, керісінше қаржыландырудың тұрақтылығын нығайтады және денсаулық сақтау қызметтерінің ауқымын, соның ішінде соңғы емдеу әдістерін кеңейтуге мүмкіндік береді.
Бұл ретте 0-ден 18 жасқа дейінгі балалар, сондай-ақ қант диабетінің асқынған ағымы (ретинопатия, нефропатия, БСА, жүрек-қан тамырлары аурулары) бар ересек пациенттер, әдетте, МӘМС шеңберінде сақтандырылған жеңілдікті санаттарға кіреді.
Екінші типтегі қант диабеті негізінен 45 жастан асқан адамдарда анықталады. 2 типті ҚД дамуының негізгі қауіп факторлары артық салмақтың болуы, жоғары калориялы тағам және отырықшы өмір салты болып табылады. Бұл аурудың ерте диагнозымен, тамырлы асқынулардың пайда болуымен және дұрыс кешенді емдеумен ұзақ клиникалық ремиссияға қол жеткізуге болады.
Бұл ретте, ҚД-ны ерте анықтауға скрининг жүргізу сақтандырылу мәртебесіне қарамастан ТМККК шеңберінде 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап жүргізілетін болады.
ҚД бар пациенттерді дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету бөлігінде Денсаулық сақтау министрлігі ауқымды талдау жүргізді, оның барысында сатып алу құрылымы қайта қаралды, препараттардың позициялары ұтымды болды және тізбелерге енгізу өлшемшарттары нақтыланды.
Фокуста - жүйенің тұрақтылығы, халықаралық ұсыныстарға сәйкестігі және клиникалық негізділігі. Барлық шешімдер пациенттердің, әсіресе балалық шақтың мүдделеріне басымдық бере отырып және олардың емдеу құқықтарын толық сақтай отырып қабылданады.
Қазақстан бүгінде өңірдегі инсулиндердің кең спектрін ұсынады және оларды пациенттердің барлық санаттары үшін тегін ұсынуды қамтамасыз етеді. Ескірген нысандардан қазіргі заманғы препараттарға, оның ішінде инсулин помпаларына арналған шығын материалдарының бағаларын қайта қарау және бюджет ресурстарын жоғары тиімді терапияның пайдасына қайта бөлу арқылы дәйекті көшу жүргізілуде.
Сонымен, детемир инсулині Novo Nordisk өндірушісінің оны 2026 жылдан бастап шығаруды тоқтату туралы ресми хабарламасына байланысты сатып алудан шығарылды.
Босатылған қаражатқа тек балалар мен жүкті әйелдерде ғана емес, клиникалық ұсынымдарға сәйкес барлық мұқтаж пациенттер үшін де қолдану мүмкіндігімен қазіргі заманғы аналогтардың бірі – деглудек инсулинін жеткізуді кеңейту жоспарлануда.
Айта кету керек: Humalog Mix 25 және Mix 50 сияқты бірқатар инсулиндердің жас шектеулері бар. Бұл препараттар Қазақстандағы балаларды емдеу үшін көзделмеген және балалардағы қант диабетін емдеу үшін Ұлттық клиникалық хаттамаларға енгізілмеген. Нұсқаулыққа сәйкес, оларды 12 жасқа толмаған балаларға тағайындауға тек ерекше жағдайларда – мүмкін болатын қауіптерден асатын айқын және негізделген пайдасы болған кезде ғана рұқсат етіледі.
Министрлік дәлелді медицина қағидаттарын, халықаралық стандарттарды және азаматтардың нақты қажеттіліктерін басшылыққа ала отырып, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету жүйесін жетілдіруді жалғастырады. Мақсат өзгеріссіз қалады – барлығына қолжетімді, қауіпсіз және тиімді емдеу.
Анықтама: электрондық тіркеу диспансерлік базасының (ДНЭТ) деректері бойынша 2025 жылға қант диабетімен ауыратын 535 033 пациент тіркелген, оның ішінде:
* 504 456 адам (95%) - 2 типті қант диабетімен;
* 30 577 адам — 1 типті қант диабетімен ауырады, оның 5 625-і 18 жасқа дейінгі балалар.
Қазақстанда 1 және 2 типті қант диабетімен ауыратын барлық пациенттер амбулаториялық дәрілік қамтамасыз ету (АДҚ) деңгейінде қазіргі заманғы диабетке қарсы препараттармен толық қамтамасыз етіледі.
Пациенттерге ұсынылатын препараттар халықаралық ұсыныстарға (нұсқаулықтарға) және Ұлттық клиникалық хаттамаларға, соның ішінде инсулин аналогтарына және заманауи таблеткалық препараттарға сәйкес келеді.
* Диспансерлік есепте тұрған барлық адамдар үшін инсулиндердің қолжетімділігі 100%-ды құрайды.
* Балаларға ерекше назар аударылады: 1 типті ҚД бар 2400 бала (жалпы санының 39%) инсулин помпаларын қолдана отырып инсулин терапиясын алады, бұл өмір сапасы мен ауруды бақылау деңгейін едәуір жақсартады.
2018 жылдан бастап 2025 жылға дейін АДҚ қаржыландыру көлемі 3 есеге — 87,8 млрд теңгеден 229 млрд теңгеге дейін өсті, онын ішінде қант диабетін емдеуге 45,5 млрд теңге бағытталды.
ҚД бар бір пациентке кететін шығындар аурудың ауырлығына, асқынулардың болуына және қолданылатын терапияға байланысты кең ауқымда өзгереді:
* Пациенттердің 81%-ы жылына 618-ден 184 978 теңгеге дейінгі сомаға ем алады;
* Пациенттердің 16,7%-ы-184 979-дан 600 000 теңгеге дейінгі диапазонда;
* Пациенттердің 2,3%-ы - жылына 601 000-нан 6,5 млн теңгеге дейін шығындарды (жоғары технологиялық емдеуді, инсулин помпаларын және шығын материалдарын қоса алғанда) талап етеді.
Аллергиялық ринит - бұл аллергиядан туындаған мұрын шырышты қабығының инфекциялық емес қабынуы. Яғни, иммундық жүйе тозаңмен, үй шаңымен, жануардың шашымен белсенді күресе бастайды, нәтижесінде ісіну, мұрыннан су ағу, түшкіру және қышу пайда болады. Қарапайым тілмен айтқанда: бұл мұрында "өмір сүретін" аллергия.
Аллергиялық риниттің ең көп таралған "арандатушылары": өсімдік тозаңы, үй шаңы, жануарлардың жүні, зең мен саңырауқұлақтар, парфюмерия, тұрмыстық химия. Тұқым қуалаушылық та үлкен рөл атқарады.
"Егер мұрыннан су аға берсе, бірақ температура болмаса, тамақ ауырмай, жағдайы қалыпты болса - бұл аллергия болуы мүмкін. Суық тиген кезде сіз аз түшкіресіз. Егер мұрын, көз, тіпті құлақ қышыса, бұл аллергияның әдеттегі белгісі. Егер көктем сайын немесе күзде мұрыннан су аға басталса, бұл аллергия. Суық тигенде әдетте 5-7 күнде кетеді, аллергия бірнеше айға созылуы мүмкін", - дейді Кардиология және ішкі аурулар ҒЗИ Республикалық аллергология орталығының басшысы, аллерголог-иммунолог дәрігер Арай Батырбаева.
Емделмеген аллергиялық ринит созылмалы синуситке әкелуі мүмкін, ұйқының бұзылуы және шаршау, концентрация мен өмір сапасының төмендеуі, бронх демікпесі пайда болады. Бұл әсіресе балалар үшін қауіпті: нашар ұйқы, түнде тыныс алу проблемалары, ашуланшақтық, мектептегі үлгерімнің төмендеуі.
Не нәрсеге аллергияңыз бар екенін қалай түсінуге болады? Бірінші қадам -аллерголог немесе оториноларингологқа бару керек. Әрі қарай дәрігер арнайы IgE антиденелеріне тері сынамалары мен қан талдауын тағайындай алады.
Одан біржола құтылуға болады ма? Иә, бақылауда ұстауға болады, ал кейбір жағдайларда аллергенге сезімталдықты нөлге дейін төмендетуге болады:
- Мүмкіндігінше аллергендерден аулақ болыңыз,
- Тозаң маусымы кезінде терезелерді жабық ұстаңыз,
- Кірді балконға емес, үйде жайыңыз,
- Ауа тазартқыштар мен шаңсорғыштарды қолданыңыз,
- Егер жануарларға реакция болса, олармен байланысты шектеңіз,
- Аптасына кемінде 2 рет дымқыл тазалау жасаңыз.
Жаңа буын антигистаминдері қышуды, мұрыннан су ағуын, түшкіруді жеңілдетеді, мұрынға стероидты спрейлер ісіну мен қабынуды жеңілдетеді, тамырды тарылтатын тамшыларды тек 3-5 күн қолдануға болады, әйтпесе тәуелділік пайда болады. Аллергенге тән иммунотерапия «аллергияға қарсы вакцина» сияқты. Организм микродозалардың көмегімен аллергенге біртіндеп үйренеді. Курс 3-5 жылға созылады, бірақ нәтиже оған тұрарлық: көптеген науқастарда симптомдар жоғалады немесе айтарлықтай төмендейді.
Егер Сізде жыл сайын бір уақытта «суық тию» басталса, дәрігерге баруды кейінге қалдырмаңыз. Өз-өзіңізді емдемеңіз. Тіпті мұрын тамшылары дұрыс пайдаланбаған жағдайда зиян келтіруі мүмкін. Үйде кілем, жұмсақ ойыншықтар, ескі жиһаз сияқты «шаң тозаңдары» жоқ екеніне көз жеткізіңіз.
Аллергиялық ринитті емдеуге болады және қажет. Заманауи әдістер пациенттердің көпшілігіне толыққанды белсенді өмір сүруге мүмкіндік береді. Егер Сіз немесе балаңыз бірнеше аптаға созылатын түсініксіз мұрын бітелумен зардап шегетін болса, бұл дәрігерге қаралуға себеп болады. Дұрыс диагноз өмір сапасын толығымен өзгерте алады.
Қазақстанда адам папилломасы вирусына (АПВ) қарсы иммундау бағдарламасын іске асыру жалғасуда. Бүгінгі таңда бірінші кезең шеңберінде 11-13 жас аралығындағы 149,3 мыңнан астам қыз вакцинациядан өтті, 90 мыңға жуық жасөспірім вакцинаның екінші дозасын алды, өткен жылдың қыркүйегінен бастап барлығы АПВ-ға қарсы 238,2 мың профилактикалық егу жүргізілді.
Сонымен қатар, барлық вакцинацияланған жағдайлардың арасында қолайсыз жағымсыз реакциялар тіркелген жоқ. Вакцина қауіпсіз, жақсы төзімді және алдын алудың тиімді әдісі ретінде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынады.
АПВ-ға қарсы вакцинациялау бағдарламасының негізгі мақсаты - әйелдерді АПВ тудыратын ең көп таралған ауру болып табылатын жатыр мойны обырынан, сондай-ақ гениталий кондиломаларын, анус пен жыныс мүшелерінің обырын қоса алғанда басқа да онкологиялық аурулардан қорғау болып табылады.
АПВ вакцинациясының ауыртпалығы мен тиімділігін ескере отырып, 147 ел бұл вакцинаны өздерінің ұлттық иммундау бағдарламаларына енгізді және әлемнің 76 елі АПВ-ға қарсы екі жынысты да вакцинациялайды.
Контингенттің кеңеюі жалпы халық арасында АПВ-ның таралуының төмендеуіне ықпал етуі мүмкін, осылайша осы вирусқа байланысты онкологиялық аурулардың даму қаупін азайтады.
Осыған байланысты Денсаулық сақтау министрлігі 11 жастағы ұлдарды қоса алғанда, АПВ вакцинациясымен қамтуды кеңейтуді жоспарлап отыр.
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің бастамасы бойынша мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерді менингококк инфекциясына қарсы вакцинациялауды енгізу жоспарлануда.
Бұл контингент инфекциялық аурулармен сырқаттанушылық бойынша жоғары қауіп тобын білдіреді және эпидемиологиялық тұрғыдан ең осал болып табылады, өйткені әскери қызмет жоғары физикалық және психологиялық жүктемелермен, ұжымдық тұрумен және тығыз байланыстармен, жиі іссапарлармен және далалық шығулармен байланысты.
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасында халықты иммундау жөніндегі сарапшылардың Ұлттық техникалық консультациялық тобының ұсынымдарына сәйкес 1 жасқа дейінгі балаларға көкжөтелге, дифтерияға, сіреспеге, В типті гемофильді инфекцияға, полиомиелитке және «В» вирустық гепатитіне қарсы вакцинациялау кестесін өзгерту және 16 жастағы жасөспірімдерге, сондай-ақ, жүкті әйелдерді эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша ерікті негізде көкжөтелге қарсы вакцинациялауды енгізу жоспарлануда.
Вакцинациялануға жататын контингенттің кеңеюі аурудың ауыр ағымының, асқынулардың, вакцинамен басқарылатын инфекциялардан, соның ішінде көкжөтелден, АПВ-ға байланысты онкологиялық аурулардан болатын өлімнің қаупін барынша төмендетеді.
Денсаулық сақтау министрлігінде Sinopharm International корпорациясы, Beijing Wandong Medical Technology компаниясы және қазақстандық өндіруші-медициналық жабдықтарды экспорттаушы BARK Technology өкілдерінің қатысуымен жұмыс кездесуі өтті. Келіссөздердің негізгі тақырыбы Қазақстан аумағында Wandong гелийсіз магниттік-резонанстық томографтар өндірісін оқшаулау болды.
Бастама кейіннен шығарылатын техника ассортиментін кеңейте отырып, Қазақстандағы қолданыстағы өндірістік қуаттар базасында құрастыру өндірісін орналастыруды көздейді.
ҚР Денсаулық сақтау вице-министрі Тимур Мұратов бұл бастаманың денсаулық сақтау жүйесі үшін маңыздылығын атап өтті. Ол аталған жобаны тиісті тәжірибесі бар халықаралық әріптестердің қатысуымен жүзеге асыру әбден мүмкін болатынын атап өтті. Сонымен қатар, қытай тарапы осы жобаны іске асыруға мүдделілігін растады және тығыз өзара іс-қимылға дайын екендігін білдірді.
BARK Technology өз кезегінде қазіргі уақытта Ресейге экспортқа шығарылатын ангиографиялық жабдықты оқшаулаудың сәтті тәжірибесіне ие. Кездесуде компания өкілдері келесі кезеңге – жоғары технологиялық гелийсіз МРТ-жүйелерін құрастыруды іске қосуға дайын екендіктерін мәлімдеді.
Сонымен қатар, тараптар Қазақстан аумағында сервистік орталық пен қосалқы бөлшектер қоймасын құруды талқылады, бұл жабдықты төмендетілген бағамен техникалық сүйемелдеуді және кепілдіктен кейінгі қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Бұл жобаны іске асыру Қазақстанда жоғары технологиялық медициналық өндірісті дамытудағы маңызды қадам болады, отандық медициналық ұйымдардың заманауи диагностикалық жабдыққа қолжетімділігін кеңейтеді және елдің медициналық техника саласындағы экспорттық әлеуетін ұлғайту үшін алғышарттар жасайды.
Еліміздің барлық өңірлеріндегі онкологиялық орталықтар мен емханаларда саркомалар туралы хабардар болу айлығына орайластырылған ашық есік күні өтті.
Акция барысында 517-ден астам азамат тегін консультация алды, 249 диагностикалық зерттеу жүргізілді. Тексеру қорытындысы бойынша қатерлі ісіктердің 16 жағдайы анықталды, 64 адамда ісік алдындағы процестердің белгілері тіркелді. Сонымен қатар, 248 пациентке басқа созылмалы аурулар диагнозы қойылды.
Акция 2023-2027 жылдарға арналған онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі кешенді жоспарды іске асыру шеңберінде ұйымдастырылды.
Іс-шараның мақсаты - саркома сияқты сирек кездесетін, бірақ қауіпті обыр туралы халықтың хабардарлығын арттыру, симптомдар, қауіп факторлары және ерте анықтау және уақтылы медициналық көмекке жүгіну мүмкіндіктері туралы хабардар ету.
Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Ақмола және Маңғыстау облыстарының онкологиялық орталықтары белсенділік танытты.
Ерте диагностика онкологиялық ауруларды сәтті емдеудің негізгі факторы болып табылады.
Жыл сайын 28 шілдеде барлық елдерде Дүниежүзілік гепатитпен күрес күні (World Hepatitis Day) атап өтіледі.
2016 жылы ДДҰ-ның 2030 жылға қарай С вирустық гепатитін жою жөніндегі жаһандық бағдарламасы басталды. ДДҰ Қазақстанды Орталық Азия мен ТМД кеңістігінде осы бағдарламаны орындауда көшбасшы деп таныды.
Вирустық гепатиттер денсаулық сақтаудың маңызды жаһандық мәселесі болып қала береді. ДДҰ деректері бойынша, олар өлімнің екінші маңызды инфекциялық себебі болып табылады, жыл сайын 1,3 миллион адамның өмірін қиды, бұл күніне 3500 өлімге тең. 2022 жылы созылмалы В гепатитімен шамамен 254 миллион адам, ал созылмалы С гепатитімен шамамен 50 миллион адам өмір сүрді.
Жыл сайын В гепатитінің 1,2 миллионға жуық жаңа жағдайы және С гепатитінің 1 миллионға жуық жаңа жағдайы тіркеледі.
Қазақстанда «В вирустық гепатиті» диагнозымен «Д» есебінде 2024 жылы 33 462 адам, созылмалы С вирустық гепатитімен — 35 984 адам болған. В гепатитімен алғаш рет диспансерлік есепке алынған адамдар 5360 адамды, С гепатитімен — 8470 адамды құрады.
Мәселен, 2024 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстанда 400 000-ға жуық адам В және С вирустық гепатитін анықтауға зерттеу жүргізді, сондай-ақ 30 мыңнан астам ересек пациент вирусқа қарсы ем алды.
Салыстыру үшін, 2023 жылы Қазақстанда вирустық гепатитпен жалпы сырқаттанушылық 100 000 тұрғынға шаққанда 10,23 жағдайды құрады. Содан кейін А вирустық гепатиті жағдайларының, сондай-ақ В және С гепатиттерінің созылмалы түрлерінің өсуі байқалды.
2025 жылы «Гепатитпен күрес: кедергілерді жоямыз» науқаны гепатитті жоюға және бауыр обырының тиімді алдын алуға кедергі келтіретін факторларды жоюға шақырады.
Ол вакцинациялау, қауіпсіз инъекциялар және бауырға жағымсыз әсерлерді азайту сияқты кешенді шараларды енгізу қажеттілігін атап көрсетеді.
Бүгінгі таңда қауіпсіз вакциналар мен В гепатитін емдеудің тиімді әдістері, сондай-ақ С гепатитін толығымен емдейтін дәрілер бар.
В гепатитіне қарсы вакцинациялау аурудың 95% дамуына жол бермейді және гепатит D вирусынан жанама түрде қорғайды.
Қазақстанда 1998 жылдан бастап перзентханадағы балалар бірінші туған күнінде оларды вирустық гепатитпен инфекциядан қорғайтын вакцина алады. Республиканың гепатологиялық орталықтарында скринингтік зерттеулер жүргізіледі. Қазір мамандардың міндеті - осы аурудың пайда болуының алдын алу бойынша шаралар кешенін әзірлеу болып табылады.
Отандық гепатологияда бауырдың созылмалы ауруларын, соның ішінде вирустық гепатиттерді емдеуге арналған мамандандырылған медициналық көмектің барлық түрлері бар.
Вирустық гепатиттің ауыртпалығын ескере отырып, ҚР Денсаулық сақтау жүйесі осы аурумен күресуге - профилактикаға, скринингтік қарап-тексерулерге және емдеуге көбірек көңіл бөледі. Бүкіл ел бойынша вирустық гепатиттер туралы халықтың хабардарлығын арттыру, жұқтыру мен олардың таралуының алдын алу жөніндегі шаралар, халықтың арасында саламатты өмір салтын насихаттау, әрбір ересек адамның өз денсаулығы мен балалардың денсаулығы үшін ортақ жауапкершілігін қалыптастыру мақсатында ағартушылық акциялар өткізіледі.
Гепатит бауыр тінінің қабынуы деп аталатынын ескеріңіз. А, В, С, D және Е типтері ретінде анықталған бес негізгі гепатит вирусы бар.өлімнің ең көп тараған себебі-В және С гепатиттері, жыл сайын 1,3 миллион адамның өмірін қиады.
Бауыр циррозына әкелетін себептер арасында вирустық гепатиттер, алкоголдік және алкогольсіз майлы бауырдың зақымдануы, сондай-ақ бауырдың аутоиммунды және метаболикалық аурулары жетекші орын алады.
Сіз өзіңізді гепатиттен екі жолмен қорғай аласыз: 1) гигиенаны сақтаңыз (бұл А және Е вирустарынан қорғау үшін маңызды), қан құю кезінде және жыныстық қатынас кезінде абай болыңыз - бұл В және С вирустарынан қорғауға көмектеседі; 2) вакцинациялау немесе вирусқа қарсы препараттардың көмегімен. Әдетте, вакцина адамды А және В вирустарымен инфекциядан сенімді қорғайды, ал препараттар 95% жағдайда тиімділікті көрсетеді.
Қазақстанның Денсаулық сақтау министрлігі әрбір азаматты өз денсаулығына жауапкершілікпен қарауға, уақтылы диагностикадан өтуге және гепатиттен қорғаудың қолжетімді әдістерін пайдалануға шақырады.