Өкпеден тыс туберкулез

Қазіргі таңда тек өкпе туберкулезі ғана емес, сонымен қатар аурудың өкпеден тыс формалары да, басқа ішкі ағзалардың, сүйектердің, буындардың және терінің зақымдалғаны, өзекті мәселе болып табылады.

        Басқа ішкі ағзалардың туберкулезінің дамуы өкпеден қан  немесе лимфа арқылы инфекцияның таралуына байланысты.

        Туберкулездегі инфекциялық процестің әртүрлі локализациясына байланысты туберкулездің келесі формаларын сипаттауға болады:

        Ішектің туберкулезі - ішек қабырғаларының, ішектің айналасындағы лимфа түйіндерінің және мезентерияның зақымдалуымен сипатталады. Ішек туберкулезі туберкулез қоздырғыштарымен (жиі сиыр сүті) ластанған тағамдарды жегеннен кейін дамуы мүмкін. Ішек туберкулезі ауруды диагностикалау және емдеу процесін айтарлықтай баяулататын басқа ауру ретінде көрінуі мүмкін.

        Ми қабықтарының және жүйке жүйесінің туберкулезі (туберкулезді менингит) туберкулездің ең ауыр және қауіпті түрлерінің бірі болып табылады. Туберкулезді менингит көбінесе инфекцияның өкпеден таралуы кезінде дамиды, сондықтан туберкулезді менингит өкпе туберкулезінің асқынуы болып саналады. Сондай-ақ, туберкулезбен орталық жүйке жүйесі (ми немесе жұлын) зақымдалуы мүмкін, бұл науқаста елеулі неврологиялық бұзылулар байқалады және ішек туберкулезі сияқты ұзақ уақыт бойы басқа аурумен шатастыру мүмкін.

        Сүйектер мен буындардың туберкулезі туберкулездің тағы бір кең таралған түрі болып табылады. Қаңқаның барлық сүйектерінің ішінде көбінесе омыртқалар, сондай-ақ үлкен түтік тәрізді сүйектер (сан сүйектері, төменгі аяқ сүйектері және т.б.) зақымдалады. Сүйек немесе буын туберкулезі ағзадағы инфекцияның таралуының нәтижесі болып табылады. Туберкулездің басқа түрлері сияқты, сүйектер мен буындардың туберкулезі ұзақ уақыт бойы байқалмай қалуы мүмкін және сүйектің өздігінен сынуымен ғана көрінеді.

        Тері туберкулезі – инфекцияның ағзаның ішіндегі кез келген ошақтан таралуының нәтижесі болуы мүмкін немесе науқастың терісінің туберкулез қоздырғыштарымен тікелей жанасуы арқылы дамиды. Тері туберкулезінің дамуының бірнеше морфологиялық нұсқалары болады.

        Жыныс және зәр шығару жүйесі мүшелерінің туберкулезі: Несеп-жыныс жүйесінің барлық мүшелерінің ішінде туберкулез көбінесе бүйректерге әсер етеді. Әдетте екі бүйрек бірдей зақымдалады. Туберкулезден туындаған қабыну процесі бүйректерді бірте-бірте ыдыратып жойылыуна әкелуі мүмкін. Қуықтың, уретраның және несепағардың зақымдануы әдетте бүйрек туберкулезінің айналасында дамиды. Қуықтың және генитурарлы жүйенің басқа органдарының туберкулездік зақымдануы олардың деформациясына әкеледі, бұл зәр шығару процесінің бұзылуына және жыныстық функцияның бұзылуына әкеледі.

        Әйелдерде жыныс мүшелерінің туберкулезі аналық бездерде, фаллопиялық түтіктерде және жатыр қуысында оқшаулауы мүмкін.