Атмосфералық ауа сапасының адам денсаулығына әсері

          Адам денсаулығы қоршаған ортаның жағдайына тікелей байланысты. Таза ауа денсаулықты жақсартатын, иммунитетті арттыратын, ұзақ өмір сүруге ықпал ететін негізгі факторлардың бірі болып табылады.

          Бірақ урбанизацияланған өмір атмосфераның тазалығы сияқты ұғымға қайшы келеді. Өндірістік қуаттардың, көлік құралдарының, көмірсутектердің басқа да тұтынушыларының шамадан тыс шоғырлануы мегаполистерде және халықтың тығыздығы төмен жерлерде ауаның қатты ластануына әкеледі.

      Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша ауаны ластайтын заттардың әсері созылмалы инфекциялық емес аурулардың жетекші қауіп факторларының бірі болып табылады. 

Ластанған атмосфералық ауаның адамға әсері көп қырлы. Дене толығымен теріс әсер етеді, бірақ ең алдымен тыныс алу органдары зардап шегеді. Өнеркәсіп орталықтарының тұрғындарының осы кластағы ауруларға шалдығу деңгейі ауылдық жерлердегі тұрғындарға қарағанда бірнеше есе жоғары. Қалалардан тыс аурулардың өсу тенденциясы мәселенің жаһандық сипатын көрсетеді.

Белгілі бір патологиясы бар науқастар санының артуы байқалады. Олардың ішінде:

• • тыныс алу жолдарының, өкпенің аурулары;
  • гипертония, жүрек-қан тамырлары аурулары;
  • қатерлі ісіктер, атап айтқанда өкпенің қатерлі ісігі;
  • терінің зақымдануы.

ДДҰ сарапшылары ластанған ауаны қатерлі ісік ауруының тікелей себебі деп атайды. Қоршаған ортаның нашар жағдайы ағзаға күрделі әсер етеді, өмірлік маңызды мүшелерге баяу әсер етеді. Ұзақ әсер ету кезінде кумулятивті әсер пайда болады, зиянды әсер бірнеше есе артады.

          Астана қаласының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті қала аумағында атмосфералық ауаның сапасын бағалау үшін бекітілген жоспарға сәйкес, өнеркәсіптік аймақта-ЖЭО-1, ЖЭО-2 шығарындыларының әсері, қоныстану аймағының орталық бөлігінде, демалыс аймағында, сондай-ақ, «Қазгидромет» ШЖҚ РМК стационарлық бекеттерінің орналасуын ескере отырып бақылау нүктелерінде ауа сынамаларын ала отырып, санитариялық-эпидемиологиялық мониторинг (СЭМ) жүргізеді.

         2024 жылы СЭМ нәтижелері бойынша шекті жол берілетін концентрациядан асып кету (ШРК) мынадай ингредиенттер: азот диоксиді, азот оксиді, көміртек оксиді, күкіртсутек, шекті көмірсутектер, күкірт диоксиді, күйе, шаң құрамы бойынша белгіленді.

          Атмосфералық ауаның ең көп ластануы қыс мезгілінде байқалады, бұл жылыту маусымының басталуымен, ЖЭО-да жанатын отын мөлшерінің ұлғаюымен, жеке секторда пешпен жылытуды пайдаланумен және пайдаланылатын отынның сапасымен байланысты.

          Қаланың ауа бассейнінің ластануына жыл сайын автокөлік құралдарының саны артып келеді. Автомобиль конструкцияларының, пайдаланылатын материалдардың, ең алдымен отын мен майлардың экологиялық қауіпсіздігінің төмен деңгейі автокөліктің қаланың атмосфералық ауасының сапасына теріс әсерін күшейтуге алып келеді.

         Газға көшіру қоршаған ортаға зиянды заттардың шығарындыларын едәуір азайтуға мүмкіндік беретінін ескере отырып, қалада газға кезең-кезеңімен қосылу жұмыстары жүргізілуде.

         Атмосфералық ауаның жағдайын жақсартудың негізгі шаралары:

          - қаланың инфрақұрылымын дамытуды ескере отырып, стационарлық және автоматты бақылау бекеттерін ұлғайту. 

          - жер учаскесін құрылысқа, жобалауға, құрылыстар салуға (қоғамдық ғимараттар, тұрғын үйлер және т. б.) бөлу кезінде табиғи-климаттық жағдайлар мен «желдің раушаны» ескерілсін;

          - пешпен жылытуды пайдаланатын жеке сектор тұрғындарын газға қосу;

          - қоғамдық көліктің баламалы отын түрлеріне көшуі;

          - жанармай құю станцияларында, мұнай базаларында, жанармай құю станциялары бар автоөнеркәсіптерде автомобиль отынының (бензин, дизель отыны) сапасын бақылау;

          - Астана қаласының аумағында жұмыс істеп тұрған КСС желдету жүйесінде ауаны тазартуға арналған сүзгілердің болуына тексеру жүргізу. Жаңа КСС жобалау және салу ҚНжЕ талаптарына сәйкес, желдету жүйесінде сүзгілерді орнатумен жүзеге асыру.

          Таза ауамен тыныс алу – адамның құқығы! Ауа сапасын жақсарту аурулардың өсуін азайтады және қай жерде болсақ та, әрқайсымызға пайдасын тигізеді.