Кептірілген жемістер туралы не білеміз?
Кептірілген жеміс-жидектер, бұл ылғалдылығы шамамен 20 %, олар талшықтарға, калийге, магнийге, темірге, каротинге және дәрумендерге бай болады. Кептірілген жемістер ағзаға антиоксиданттардың көп мөлшерін береді, организмді тазартқыш өнімдер болып табылады, олар бауыр мен бүйрекке зиянды және улы заттардан, микробтар мен бактериялардан арылуға көмектеседі.
Бірақ кептірілген жемістердің зияны да бар, олардың құрамында табиғи қанттар мен калориялардың салыстырмалы түрде жоғары мөлшері, көмірсулардың көп мөлшері бар, сондықтан оларды уыстап жеудің қажеті жоқ және қант қосылған кептірілген жемістерден аулақ болу керектігін нмкеру қажет.
Кептірілген жемістер табиғи түрде (ашық аспан астында немесе шатыр астында) немесе химиялық және физикалық әдістерді қолдану арқылы өнеркәсіптік түрде кептіріледі. Сондықтан, жақсы кептірілген жемістерді қалай таңдауға болады деген сұрақ туындайды:? Оларды сатып алу кезінде не іздеу керек?
Жемістерді өнеркәсіптік жолмен тез кептіру үшін көптеген өндірушілер мүлдем дәстүрлі емес әдістерді қолданады. Мысалы, жемістердің көп бөлігі диоксид немесе күкірт оксиді (SO2) және каустикалық сода көмегімен жоғары температураның әсерінен арнайы пештерде кептіріледі.
Сатып алынған кептірілген жемістердегі диоксидтен арылуға бола ма? Әрине-жоқ, бірақ интернет көптеген жолдармен толтырылған.
Күкірт диоксиді жоқ кептірілген жемістерді қалай ажыратуға болады? Күкірт диоксиді қай жерде қышқыл дәм береді кептірілген жемістер тәтті болуы керек; табиғи емес, тым ашық түстер (мысалы, ашық қызғылт сары кептірілген өрік, кәріптас сары мейіз, алтын інжір).
Қаптамада «Е220» консерванты ретінде белгіленген күкірт диоксидімен өңдеу жемістердің қараймауына, ашық түсті, сақталу мерзімі ұзақ болуы үшін жасалады. Сонымен қатар, күкірт диоксидімен өңделген кезде кептірілген жемістер жәндіктердің шабуылына, яғни бүлінуіне жол бермейді.
Пайдалы кептірілген жемістерді күкірт диоксидімен өңделген жемістерден қалай ажыратуға болады? Пайдалы кептірілген жемістер - бұл таза ауада кептірілген, өңделмеген, қарайған, мыжылған және сәл шаңданған, бірақ ол дәмді! Оларды еш қауіпсіз сатып алып, алдын-ала тазалап, жуған соң жеу беру болады.
Кептірілген жемістерді сатып алғанда мыналарға: жемістердің сыртқы түр, түсі, иісі мен дәміне, егер олар оралған болса оралымның бүтіндігіне назар аудару керек; оларда жұмсақ немесе мыжылған жемістер болмауы керек және көгеру - афлатоксин түріндегі бір түрлі жабын болмауы керек, тіпті әрең көрінетін көгерудің болуы бүкіл өнімнің ішінен зақымданғанын білдіреді. Оны жууға немесе тазартуға тырыспаңыз. Афлатоксиндер өте төзімді және термикалық өңдеуге жатпайды.
Көбінесе өндірушілер кептірілген жемістерді глицеринмен және сұйық түтінмен (түсі мен әдемі презентациясын сақтау үшін) өңдейді. Өндірушілер сұйық түтінді жағымсыз бензин иісін жасыру үшін пайдаланады.
Сондай-ақ, жылтыраған өнімге назар аударыңыз, яғни өнім өте төмен сапалы өсімдік майына малынған немесе глицеринмен өңделген. Жылтыр неғұрлым көп болса, май соғұрлым көп болады. Кептірілген жемістер жылтыр болмауы керек. Мысалы, қара өрік жемістер бір-біріне жабыспайтындай етіп өңделеді. Егер қара өрік кофе түстес болса, онда ол қайнаған сумен күйдірілген, бұл оның пайдасы мен дәрумендерінен айырады.
Кейде кептіру кезінде (мысалы жүзімді) газ немесе бензин пештері қолданылады. Дұрыс кептірілген мейізде ерекше күңгірт жабын бар, ол жидекке қолын тиген кезде жоғалады. Ашық қара мейізді саусақтарыңызбен ысқылағанда, егер іздер қалса, онда мейіз боялған. Пайдалы мейізде жапырақшалар болуы керек. Егер сіз «тым үлкен» мейізді кездестірсеңіз, онда ол ағаш бұтасында (талда) өсу стимуляторы - гибберлинмен өңделген болуы мүмкін.
Барлық кептірілген жемістерге ортақ бір белгі - оларды уысыңда сығу кезінде олар бір-біріне жабыспауы керек, бірақ құрғақ және қатты болып қалуы керек. Сонымен қатар, жемістің дәмі қышқыл немесе тұзды болмауы керек. Тым құрғақ немесе жанасуға дөрекіні таңдауға болмайды, бұл оның сақталу мерзімінің өтіп кеткенін көрсетеді.
Құрмаға келетін болсақ, оларды қант шәрбатысыз, қатты кептірілгенін, сүйектері барын таңдау керек; ал жарылған жемістер - бұл жарамсыз жеміс. Сабағы бар қара өрік пен мейіз - пайдалы жемістер және дәрумендерді басқаларға қарағанда жақсы сақтайды. Өкінішке орай, өңделмеген қара өрік пен сары өрік жоқ. Сондықтан кептірілген сары өріктің орнына тасы алынбаған кептірілген өрік (урюк) сатып алуды ұсынамыз. Тас алынған барлық кептірілген жемістерге сақтықпен қараңыз! Сүйекпен сатып алып, сүйектен өзіңіз бөліп алғаныңыз дұрыс.
Кептірілген жемістердің жарамдылығының гигиеналық көрсеткіші - тірі және өлі жәндіктер мен кенелердің болуы. Кептірілген жемістердегі паразиттік жәндіктерді қалай тануға және жоюға болады? Олар жұқтырған кептірілген жемістерді жеуге болмайды, өйткені зиянкестер өнімдерге адамға улы заттар шығарады.
Кептірілген жемістерді сақтауға арналған бірнеше кеңестер! Сапалы, қажетті ылғалдылыққа дейін біркелкі кептірілген жемістер ұзақ уақыт сақталады. Сақтау алдында кептірілген жемістерді сұрыптап, көгеру ошақтары пайда болмас үшін кептірілмеген бөліктері жойылады. Кептірілген жемістердің әртүрлі түрлерінің ылғалдылығы әртүрлі, сондықтан әр түрді герметикалық оралымда бөлек сақтау керек. Әйтпесе, сақтау кезінде кептірілген жемістердің ылғалды және жұмсақ жерлері зиянкестердің баспанасына айналуы мүмкін.
Кептірілген жемістерді сақтаудың тамаша нұсқасы – бұл (шыны, пластик немесе ағаш) контейнерлері немесе зип пакеттері. Бұл мақсаттар үшін полиэтилен пакеттері мен мата сөмкелері жақсы емес, өйткені оларда өнім ылғалдығын тез жоғалтады, көгереді немесе басқа иістерді өзіне тартады.
Алайда, кептірілген жемістерді ұзақ мерзімде сақтау үшін ең сенімді нұсқа - аралық ерітусіз мұздату, кептірілген жемістер аяздан қорықпайды және нөлден төмен температурада зиянкестер дами алмайды және сіздің қорыңызды жемейді.
Жақсы кептірілген жемістерді таңдау үшін ежелгі дана Ережені басшылыққа алуды ұмытпаңыз: «жарқыраған алтынның бәрі бірдей емес!», сондықтан кептірілген жемістер мен жаңғақтарды таңдауға мұқият болыңыз! Көзі бар - көреді, дәмі бар - ажыратады.