Қарбыз бен қауыннан улануды болдырмау жолдары
Жаз туралы ойлағанда бірден ойыңызға не келеді? Көпшілігіңіз – шуақты күн, көл немесе теңіз және, әрине, шырынды және тартымды жемістер мен жидектер дер едіңіздер. Жаздың аптап ыстығында суық қарбыз немесе қауын жеуді кім армандамайды? Бірақ бұл тағамдар әрқашан қауіпсіз бе? Жаздың әсерін бұзбау үшін оларды қайдан және қашан сатып алуға болады? Дұрыс таңдауды қалай жасауға болады?
Жыл сайын жаздың ортасында сол бір сұрақ туындайды: «Қарбызды сатып ала беруге болады ма?». Дәстүр бойынша, мамандар бұл уақытта тәуекелге барудың қажеті жоқ деп жауап береді. Жаздың аптап ыстығында піскен қарбыз немесе хош иісті қауын тілімінен артық ештеңе жоқ. Өкінішке орай, ерте пісетін қарбыз бен қауынға деген құштарлық ауруға, тіпті улануға әкелуі мүмкін. Мұның бәрі өсірушілердің өсу процесін жылдамдату және жеміс массасын арттыру үшін топыраққа нитраттар мен әртүрлі өсу стимуляторларын жомарттықпен қосуына байланысты. Нитраттар балалар мен жүкті әйелдерге, сондай-ақ созылмалы ас қорыту бұзылыстары бар адамдарға әсерін тигізеді. Тіпті сау адамдарға тамыз айында алғашқы қарбыз бен қауыннан ләззат алуға кеңес беріледі.
Дәстүр бойынша, қарбыз бен қауын ашық ауада өсіріледі және жаздың ыстық күнінде піседі. Бірақ осы әдіспен алынған қарбыз бен қауын біздің үстелімізді тамыздың басында ғана безендіре алады. Қарбыз бен қауынның өсу және пісу процесін тездетуге болады, егер олар пленка астында немесе жылыжай жағдайында өсірілсе. Осындай «айлалармен» қарбыз бен қауын маусымның аяғы мен шілденің басында қол жетімді болады, бірақ олар қауіпті тағамға айналады. Дәстүрлі өсіру әдісімен алынған қарбыздар мен қауындардың тыңайтқыштардан, соның ішінде өсу үшін топыраққа қосылған нитраттардан тазаруға уақыты бар. Пленка астында немесе жылыжайда жеделдетілген өсіру кезінде нитраттар мен өсу стимуляторларын жоюға уақыт жетіспейді, сондықтан жемістерде бұл заттардың концентрациясы нормадан едәуір асады (1 кг үшін 60 мг).
Қарбызда нитрат өлшегіш (Нитратомеры) сияқты арнайы құралдарсыз нитраттардың айтарлықтай мөлшері бар-жоғын қалай білуге болады?
Нитраты жоқ қарбыздың белгілері: сары дақтың болуы (қарбыз жерде жатқан жағы); қарбыз қабығының жолақтарының айқын түсі; қарбызды аздап қысқанда сықырлаған дыбыстың болуы; егер терісін тырнақпен тырнап алсаңыз, қабығы оңай кетуі керек.
Егер қарбыз сатып алып, бірақ оның құрамында нитраттар бар ма деп күдіктенсеңіз, оның үй жағдайында жарамдылығын тексеруге болады.
Қарбыздағы нитраттардың белгілері: кесілмеген қарбызды суға батырған кезде, егер ол су түбіне түссе, бұл көп нитратты білдіреді; нитраты бар қарбыз тілімі жарқын және тегіс (дәстүрлі қарбыз кесіндісі біркелкі емес және дәндері бар); сары және ақ тамырлардың болуы. Егер қарбыз целлюлозасын суға салсаңыз, ол 15 минуттан кейін қызғылт реңкке ие болса, оның құрамында нитраттар бар қарбыз екенін біліңіз.
Ал қатерсіз қауынды қалай ажыратуға болады?
Нитраты жоқ қауынның белгілері: жемістердің түсі біркелкі және бай; қабығында біркелкі «торы» бар; қауынның хош иісі тіпті кесусіз де сезіледі.
Нитраттары бар қауынның белгілері: «сабақтың» жанындағы түс жалпыдан ерекшеленеді; целлюлозада бойлық тамырлар байқалады; жеміс тұқымдары борпылдақ немесе сұрғылт; целлюлоза тәтті дәмнен айырылған болады.
Бірақ нитраттар мен басқа қоспалар қарбыз бен қауын сатып алу кезінде кездесетін жалғыз қауіп емес. Біріншіден, жолдың шетінде, сондай-ақ ашық ауада жатқан қарбыз бен қауынды сатып алмағаныңыз жөн. Қарбыз барлық зиянды заттарды сіңіру қабілетіне ие. Көшедегі дүңгіршектер мен дүкендерде бақша өнімдері арнайы паллеттерде жатуы керек. Екіншіден, гигиена ережелерін ешқашан назардан тыс қалдырмаңыз. Қолданар алдында қарбызды бірнеше сағат бойы салқын суда ұстаған жөн, содан кейін жақсылап шайыңыз. Бұл қабықты кесу кезінде целлюлозаға енуі мүмкін қажетсіз микробтардан қорғайды. Сондай-ақ, сатып алу кезінде лас қарбызды кесуді ешқашан сұрамаңыз – Сіздің денсаулығыңыз оның қызыл екеніне көз жеткізгіңіз келгеннен гөрі қымбат.
Жазғы дәмді өнімдерді сатып алғанда, дұрыс таңдау жасаңыз. Дендеріңіз сау болсын, өзіңізге және жақындарыңызға қамқорлық жасаңыз!