Кен орындарында өндірілетін немесе өнеркәсіптің жанама өнімі болып табылатын құрылыс шикізатын (қиыршық тас, ұсақ тас, құм, бут және кесілген тас, цемент және кірпіш шикізаты және осыған ұқсас құрылыс материалдары), сондай-ақ құрылыс материалдарын (күл, қож және өнеркәсіптік өндірістің ұқсас қалдықтары) дайындау үшін пайдаланылатын өнеркәсіптік өндіріс қалдықтарын пайдаланбас бұрын олардың қауіпсіздігіне көз жеткізу қажет.
Құрылыс
шикізатына табиғи радионуклидтер кіруі мүмкін, олар белгілі бір мөлшерде қауіпті болуы мүмкін және радиациялық қауіптілік кластарына бөлінеді, оларды ескере отырып пайдалану керек. Мәселен, бір сыныптың құрылыс шикізатын тұрғын үйлерді, мектептерді, балалар мекемелерін салу үшін, екіншісін тек елді мекендерден тыс жерлерде немесе тек жол құрылысы мен өнеркәсіптік кәсіпорындарда пайдалануға болады. Халықтың денсаулығын қорғау мақсатында құрылыс шикізатын өндіру (өндіру) сатысында да бақылау жүргізілуі тиіс, өндірістік бақылау шеңберінде табиғи радионуклидтердің деңгейі қадағалануы тиіс.
Табиғи радионуклидтердің деңгейі бойынша гигиеналық нормативтермен радиациялық қауіптіліктің 4 класы анықталған. Осылайша, табиғи радионуклидтердің үлестік белсенділігі 370 БК/кг болатын бірінші класты құрылыс материалдары салынып жатқан және реконструкцияланатын тұрғын және қоғамдық ғимараттарда, құрылыстың барлық түрлерінде шектеусіз пайдаланылады. Радионуклидтердің белсенділігі 370 БК/кг-нан асатын, бірақ 740 БК/кг-нан төмен екінші класты құрылыс материалдары елді мекендер мен перспективалы құрылыс аймақтары аумағының шегінде, тұрғын, қоғамдық және өндірістік ғимараттарды сыртқы әрлеу үшін жол және өнеркәсіптік құрылыста пайдаланылуы мүмкін. Алайда оларды тұрғын және қоғамдық ғимараттарды, балалар, жасөспірімдер, медициналық ұйымдарды салу және ішкі әрлеу үшін пайдалануға жол берілмейді.
Радионуклидтердің белсенділігі 740 БК/кг-нан жоғары, бірақ 1500 БК/кг-нан төмен үшінші класты құрылыс материалдары адамдардың ұзақ уақыт болуын болдырмайтын елді мекендерден тыс жерлерде жол құрылысында қолданылады. Радионуклидтердің белсенділігі 1500 БК/кг-нан асатын құрылыс шикізаты мен материалдарының төртінші класын 4000 БК/кг-ға дейін пайдалану мәселесі әрбір жағдайда мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың аумақтық органдарымен келісім бойынша жеке шешіледі. Радионуклидтердің белсенділігі 4000 БК / кг астам болған кезде шикізат пен материалдар құрылыста пайдаланылмайды.
Құрылыс шикізаты мен материалдарының қауіптілік класын және оларды пайдалану мүмкіндігін айқындау мақсатында кез келген аккредиттелген зертханада, олардың зертханалық бақылауын жүргізу қажет.
Халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін құрылыс шикізаты мен материалдарын өндіретін, дайындайтын, өткізетін әрбір кәсіпорын өндірістік бақылауды, оның ішінде қауіптілік сыныбын айқындай отырып радиациялық бақылауды жүргізуге, радиациялық қауіптілік сыныбын көрсететін сәйкестік сертификатына ие болуға міндетті.
Өзінің, жақындарының денсаулығын сақтау мақсатында, құрылыс материалын сатып алу кезінде әрбір адам сатушылардан осы өнімнің сапасын растайтын құжаттарды талап етуге және белгісіз өндірістің құрылыс шикізатын (материалдарын) пайдаланбауға құқылы.
