Көміртегі тотығымен улану

Көміртек тотығы – улы, иіссіз, дәмсіз газ, ол деммен жұту кезінде өлімге әкелуі мүмкін. Көміртек тотығымен улану белгілерін анықтау әрдайым оңай бола бермейді, сондықтан газды кейде «жасырын өлтіруші» деп те атайды.

Жыл сайын әлемнің әр түкпірінде, соның ішінде Қазақстанда мыңдаған адамдар көмірқышқыл газымен улану белгілерін сезінеді және олардың көпшілігі мұндай жағдайлардан аман қалмайды.

Көмірқышқыл газымен уланудың себебі газ, мұнай, көмір, ағаш сияқты әртүрлі отындардың толық жанбауынан болады. Мұндай материалдар жанған кезде көміртегі тотығы немесе СО бөлінеді және бұл тұрмыстық пештер мен қазандықтарда, сондай-ақ автомобиль қозғалтқыштарында немесе тіпті темекі шегуден де болуы мүмкін.

Әртүрлі тұрмыстық техника, соның ішінде қазандықтар, газ плиталары, жылыту жүйелері және су жылытқыштары да көміртегі тотығының көзі бола алады. Ақаулы немесе дұрыс орнатылмаған жылыту құрылғылары көміртегі тотығымен улану қаупін арттыруы мүмкін.

Көміртек тотығымен уланудың басқа ықтимал сценарийлері бар, мысалы:
- Бітелген түтін мұржалары газдарды тиімді жоюға кедергі келтіруі мүмкін.
- нашар желдетілетін немесе жабық жерлерде отынның жануы, мысалы, гаражда автомобиль қозғалтқышын іске қосу немесе нашар желдетілетін ас үйде газ қазандығын пайдалану.
- Көміртегі тотығының жиналуына әкелетін ақаулы немесе бітелген көлік шығаратын түтіктер.
- Құрамында дихлорометан бар бояулар мен тазалағыш құралдарды нашар желдетілетін жерлерде пайдалану да деммен жұту кезінде көміртегі тотығымен улануды тудыруы мүмкін.

Көміртек тотығымен улану белгілері мыналарды қамтуы мүмкін:
- Бас ауруы.
- Жүрек айну және құсу.
- Бас айналу.
- Шаршау және ұйқышылдық.
- Іш ауруы.
- Тыныс алудың қиындауы және ентігу.

Симптомдар көміртегі тотығына ұзақ әсер еткенде нашарлауы мүмкін, ал кейбір жағдайларда адам есін, көруін және есте сақтау қабілетін жоғалтуы мүмкін.

Көміртек тотығымен уланудың алдын алу үшін ықтимал қауіптерден хабардар болу және үй ішінде көміртегі тотығы деңгейін бақылай алатын құрылғыларды орнату маңызды. Қауіпсіздік ережелерін сақтау да маңызды:

- Бөлмені жылыту үшін газ плиталарын немесе пештерді пайдаланбаңыз.
- Жақсы желдетілетін асүйде газ плитасында пісіріңіз және желдетуді блоктамаңыз.
- Үйіңіздегі газ жабдығын үнемі күтіп ұстаңыз және тексеріңіз.

Көміртек тотығымен уланған деп күдіктенсеңіз, дереу 911 нөміріне қоңырау шалыңыз және өз қауіпсіздігіңізді қамтамасыз ете отырып, қажет болған жағдайда алғашқы көмек көрсетіңіз.