Тарақандар мен қандалаларға қарсы күрес

             Защита бөлімшелік көліктегі санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының  мамандары Жеке кәсіпкер Л. Проскурякованың «Встреча» кафесінің жұмысшыларына «Тарақандар мен қандалаларға қарсы күрес» тақырыбында  семинар өткізді.

             Семинар барысында мамандар қоғамдық тамақтану орындарындағы зиянкестерден құтылудың радикалды тәсілдері мен олардың алдын алу шаралары бойынша таныстырды.

             Үй тарақандары (қызыл тарақан немесе прусак, қара тарақан) негізінен жылытылатын үй-жайларды мекендейді. Тарақандар мекендейтін құрылымда олардың биологиялық қажеттіліктерін қанағаттандыратын ортақ аумақты алып жатқан жеке топтардан тұратын жергілікті жәндіктер популяциясы бар.

             Әрбір ғимарат пен бөлмедегі жәндіктердің мекендейтін жерлері салыстырмалы түрде тұрақты. Олардың саны көп болған кезде олар бүкіл көрші бөлмелерге немесе ғимараттарға қоныстана бастайды.

             Тарақандар адамның тағамымен, сондай-ақ тамақ қалдықтарымен, үй шаңының  органикалық заттарымен қоректенеді. Тиісінше, олар ас бөлмелерде, жуынатын бөлмелерде және т.б. мекендейді. Олар патогендік бактериялар мен паразиттік қарапайымдылардың кисталары мен адамдарға әсер ететін гельминт жұмыртқаларының механикалық тасымалдаушылары. Үй тарақандарының ішектерінде сүзек, тырысқақ,  іш сүзегі, туберкулез сияқты аса қауіпті аурулардың қоздыртқыштары кездеседі. Тарақандардың нәжісімен олар сыртқа шығарылады және тамақ өнімдерін ластауы мүмкін.

             Тарақандармен күресудің басты қиындығы олардың тез көбейіп,үй ішінде мол таралуымен байланысты. Популяцияның негізгі бөлігі ( 80-90%) дернәсілдерден тұрады. Олар өлшемдеріне сәйкес келетін тар саңылауларда жасырылады, оларды анықтау мүмкін емес және емдеу кезінде инсектицидтер енбейді.Сондықтан емдеу кезінде ересектер мен ірі дернәсілдер өледі. Кішкентай  дернәсілдер 2-3 айдан кейін жаңа ұрпақ  бере алады және қайтадан босатылған аумаққа қоныстана бастайды.

              Қандалалар - ең көп таралған жәндіктердің бірі. Тұрмыстық қан соратын жәндіктердің ең көп таралған түрі - төсек қандаласы. Төсек қандаласы адамның, жануарлардың және құстардың қанымен қоректенеді. Тістегеннен кейін жану, қышу сезімдері пайда болады, сызаттар пайда болған жерлерде іріңді аурулар пайда болуы мүмкін. Кәдімгі төсек қандалалары түнгі, бірақ ұзақ уақыттағы аштық кезінде күндіз де шабуыл жасауы мүмкін. Олжа іздеп, қандалалар желдету арналары мен үйдің сыртқы қабырғалары арқылы үлкен өткелдер жасай алады(еденнен еденге дейін). Төсек қандалалары адамдарды тістеумен қатты тітіркендіреді.

             Олардың денесінде оба, туляремия, қу-безгегінің қауіпті ауруларының қоздыртқыштары ұзақ уақыт сақталуы мүмкін. Жоғары құнарлылық, ұзақ уақыт аштыққа ұшырау (1,5 жыл), қорек іздеп қарқынды қоныстану қабілетті үй ішіндегі қандалалардың таралуына ықпал етеді.

             Сүйікті мекендері–жиһаздар, еден мен қабырға саңылаулары, тақтайшалар, терезе төсеніштері және басқа да қараңғы жылы жерлер.

             Дезинсекция –эпидемиологиялық маңызы бар буынаяқтыларды жою және олардан қорғау жөніндегі іс-шаралар кешені. Дезинсекциялық іс-шаралар кешеніне  алдын алу және жою шаралары кіреді.

             Алдын алу шаралары буынаяқтылардың дамуы мен таралуының алдын алуға, ағынды сулар мен қалдықтарды уақытылы жоюға және залалсыздандыруға, үй-жайлар мен елді мекендердің аумақтарында тазалықты сақтауға, су айдындарын тазартуға және т.б. бағытталған.

             Жою шаралары  адам қоршауында болуы мүмкін жерлерде буынаяқтыларды тікелей жоюға бағытталған. Буынаяқтыларды жою үшін физикалық (тұзақтар,құрғақ ыстық ауа,су буы және т.б.), химиялық (инсектицидтер) және биологиялық (токсиндер сияқты биоагенттер және т.б.) әдістер қолданылады.

             Дезинсекция әдісі мен жолын таңдау бірнеше факторларға байланысты: аумағы, үй-жайлардың мақсаты, жұқтыру дәрежесі. Бұл жағдайда улы инсектицидтер сорғы бүріккішімен, генератормен «суық тұман» немесе қолмен «гель әдісімен» шашыратылуы мүмкін. Буынаяқтылардың популяциясының жоғары деңгейінде кешенді әдіс қолданылады, яғни жоғарыда аталған барлық әдістер бірге қолданылады. Осылайша, дезинсекциялық өңдеудің негізгі ережелерін сақтау, буынаяқтыларды жою бойынша мамандардың ұсыныстарын орындау оң нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді.