БОТУЛИЗМ – ӨЛІМГЕ ӘКЕЛЕТІН ДЕРТ!
Өлімнің жоғары пайызы бар ауыр тамақтан уланудың бірі-ботулизм. Бұл ауру құрамында ботулинум микробтарыныңд (токсині) бар тағамдарды жеген кезде пайда болады.
Ботулизм таяқшасы топырақтан, ауылшаруашылық жануарларының ішектерінен, сондай - ақ кейбір тұщы су балықтарынан түрлі тамақ өнімдеріне-көкөністерге, жемістерге, етке және т.б. егер үйде көкөністер, жемістер, саңырауқұлақтар кездейсоқ өңделсе, онда олардың бетінде ботулизм споралары жердің ең кішкентай бөлшектерімен бірге қалуы мүмкін. Тығыздалған банкаларда оттегісіз жағдайда микробтар тез көбейіп, күшті әсер ететін токсин түзеді. Сонымен қатар, өнімдердің сыртқы түрі өзгермейді.
Әдетте токсин технологияны бұза отырып дайындалған консервіленген көкөністер, ет, саңырауқұлақтар сияқты тағамдарда жиналады. Үйде дайындалған ет өнімдерінің ішінен шикі ысталған өнімдер (кептірілген ет, шошқа майы) ботулизмнің ең үлкен қаупі болып табылады. Тұздалған, кептірілген және ысталған балық айтарлықтай қауіп төндіреді.
Аурудың негізгі белгілері - бас ауруы, бас айналу, әлсіздік – бірнеше сағаттан кейін, кейде 2-5 күннен кейін пайда болуы мүмкін. Болашақта көру күрт нашарлайды, екі жақты көру, көздің біреуінің жоғарғы қабағының түсуі пайда болады. Науқас ауыздың құрғауын сезінеді, дауысы жоғалады, сөйлеуі бұзылады. Жұтылу қиын, тыныс алу қозғалу, болашақта тыныс алу жеткіліксіздігі пайда болады.
Уақтылы медициналық көмек болмаған жағдайда ауру өліммен аяқталуы мүмкін. Қарсылық жағдайы - бұл уақтылы енгізілген емдік сарысу, сондықтан ботулизмнің алғашқы белгілерінде жедел жәрдем шақыру керек.
Жыл сайын республика бойынша ботулизм ауруының тіркелуі байқалады, 2024 жылы ҚР бойынша 36 адам зардап шеккен ботулизмнің 23 жағдайы тіркелді, өліммен аяқталған – 5 (2023 ж. - 18 жағд./23 зардап шеккен / 0-өлім). Көп жағдайда ботулизм ауруының негізгі себебі үйде дайындалған көкөніс консервілерін қолдану болды.
2024 жылғы желтоқсанда Қостанай облысында 3 адамнан ботулизм жағдайы тіркелді, оның ішінде біреуі өліммен аяқталды. Ботулизм ауруының себебі пісіру ережелері мен сақтау шарттары бұзылған кезде үйде дайындалған көкөніс консервілерін қолдану болды (консервіленген қияр). Барлық науқастар-ер адамдар үйден әкелінген консервілерді тұтынған. Зардап шеккендер Қостанай облысына басқа өңірден жұмыс істеуге келген болатын. "Ботулизм" диагнозы зертханалық түрде расталды: Ұлттық сараптама орталығының Қостанай филиалының зертханасы консервіленген өнімнің қалдықтарынан қоздырғыш микробтың өзі, сондай-ақ ботулинум токсинінің споралары табылды.
Сонымен қатар, халық ботулизмнің алдын алу шараларын білуі және есте сақтауы керек. Үйдегі консервілерді дайындау кезінде шикізатты мұқият өңдеу керек, консервілеу үшін жартылай бүлінген көкөністер мен жемістерді пайдалануға жол бермеу керек; пісіру технологиясы мен сақтау шарттарын қатаң сақтау. Үйде дайындалған консервілерді "қолдан", көше базарларынан сатып алмаңыз.
Қарапайым гигиеналық ережелерді сақтай отырып, улану қаупін азайтуға болады.