Жұмыс орындарындағы шаршаумен күресудің негізгі жолдары
Біз ұзақ уақыт және ауыр жұмыс істегенде, адам міндетті түрде шаршайды. Ағзаны бұл жағдайға физикалық жұмыс кезінде де, ақыл-оймен жұмыс кезінде да әкеледі. Шаршау еңбек өнімділігінің төмендеуіне, жазатайым оқиғалар қаупінің өсуіне және өндірістік жарақаттардың себебі болуы мүмкін. Бұл депрессияға, семіздікке, жүрек-қан тамырлары ауруларына және басқа ауруларға әкеледі, егер адам, мысалы, дәрігер болып жұмыс жасаса, онда ауыр ауысымнан кейін шаршау кәсіби қателіктер қаупін арттырады. Жол апаттары кейде жүргізушілердің шаршауына байланысты болады, бұл себеп әрбір бесінші апатта орын алады. Шаршауды есептейтін бірде–бір құрал жоқ - бұл шу деңгейі немесе ауадағы зиянды түтіндер емес.
Шаршау неден басталады? Шамадан тыс жүктемелерден – физикалық, жүйке-психикалық, еңбек пен стресстің біркелкілігінен, сондай–ақ ауруға шалдығу жағдайынан да - бұл факторлардың толық тізімі емес. Әрине, шаршауды болдырмауға болады және мұнда ең алдымен жұмыс беруші қарамағындағылармен сөйлесу маңызды.
Не туралы? Біріншіден, дұрыс ұйқының маңыздылығы туралы: ересектердің көпшілігі өнімділігін сақтау үшін түнде жетіден тоғыз сағатқа дейін ұйықтауы керек. Сондықтан қызметкердің демалу мүмкіндігі, сондай-ақ үйге жету және жеке уақыты болуы өте маңызды. Сонымен қатар, жұмыс берушілер қосымша жұмыс уақыты мен ауысымға шектеулер енгізуі керек.
Өндірісті және жеткілікті қызметкерлер санын қамтамасыз ету, сондай-ақ демалыс, аурухана немесе жұмыскерлердің қызметтен кетуі сияқты себептерді ескеру маңызды. Егер жұмыс ауысымы ұзақ болса, қызметкерлердің демалуға, ұйықтауға үзілістерін қамтамасыз ету маңызды. Соңында, жұмыстағы жүктемені игере білу үшін жұмыс жүктемесін ауысымның ұзақтығына сәйкес жоспарлау маңызды. Ең дұрысы, екі 12 сағаттық ауысым арасында кем дегенде бір күн демалу керек. Қосымша жұмыс уақытын бақылау, жұмыс уақыты мен демалыс кезеңдерін қадағалау қажет. Бұл үшін қызметкерлердің сыйақысы мен уәждемесін қайта қарау қажет болуы мүмкін – егер бұл шарттарда ескерілмесе, екінші жұмысқа орналасу себебі туындауы мүмкін.
Жұмыс берушілерге ауысым кезінде тапсырмаларды ауыстырып, қызметшілерге олардың орындалу тәртібін таңдауға мүмкіндік беру ұсынылады. Күрделі, қауіпті немесе монотонды жұмыс түнде, таңертең немесе ұзақ ауысымның соңында түспеуі керек: мұндай сәттерде қызметкерлердің жұмысқа деген назары төмендейді. Күндізгі ауысымнан түнгі ауысымға ауысқан кезде қызметкерлерге кем дегенде екі түн толық ұйқыны қамтамасыз ету қажет. Сонымен қатар, нашар жарықтандыру, бөлмедегі салқын температура және монотонды шу адамның концентрациясын төмендетеді.
Шамадан тыс жұмыс жасамау үшін жұмысшылардың өздері не істеу керек? Дене белсенділігін сақтау, ағзаны дәрумендермен байыту қажет. Толыққанды тамақтану маңызды – жемістер, көкөністер, ет және сүт өнімдерін жеу, ұйқы, тамақтану және демалу режимін сақтау, жүктемені бөлу, демалыс күндері үйге жұмысты алмау маңызды.
Бірақ ең бастысы - өзіңізді тыңдау: егер ұзақ уақыт бойы шаршау және демалу туралы ойлар пайда болса, ағзаңызға демалыс беріңіз.