Абай болыңыз: пестицидтер

Жәндіктер - бұл далада да, азық-түлік сақтау орындарында жиі кездесетін зиянкестер. Олармен күресу қазіргі кезде әртүрлі, атап айтқанда химиялық әдістермен (пестицидтер), физикалық (иондаушы және басқа сәулелену), биологиялық әдістермен (энтомофагтар) және т.б. жүргізіледі. Химиялық әдіс – пестицидтер қолдану – ұзақ уақыт бойы ең тиімді болып қала беруде.

Пестицидтер улы, олар жәндіктермен, тіпті өсімдіктерді зақымдайтын және ауылшаруашылық өнімдерін зақымдайтын кеміргіштердің кейбір түрлерімен күресуге қызмет етеді. Пестицидтер арамшөптермен күресуге де көмектеседі.

Бір жағынан, егер  бұл әдіске жүгінбесе, онда бір жыл ішінде жер бетінде азық-түліктің жартысын жоғалтады. Екінші жағынан, пестицидтер қоршаған ортаны ластап, азық-түлікті қауіпсіздік параметрлері бойынша нашарлатуы мүмкін. Егер олар осындай тағамдарға түссе, бұл - адам денсаулығына да қауіп төндіруі ықтимал. Қорытындылай келсек - таңдауға байыппен қарау. Сонымен қатар, сапалы, экологиялық таза өнімді базарда да, дүкеннен де сатып алуға болады.

Көптеген адамдар супермаркетке қарағанда базарда жеке меншік иесінен азық-түлік сатып алу қауіпсіз екеніне сенімді, бірақ жеке меншік иелері де химиялық заттарды үлкен шаруашылықтар сияқты қолдана алады (базарда сапаны мұқият бақылау жүргізілмейді). Үлкен дүкендер желісі мен супермаркеттерде бақылау жиі және мұқият жүргізіледі. Сонымен қатар, базарларда жемістер мен көкөністер түрін таңдау әлдеқайда жоғары, ең дұрысы сенімді сатушыларды табуға тырысқан жөн. Сонымен қатар, алма, шабдалы, құлпынай, балдыркөк, көкжидек, қырыққабат, болгар бұрышы, шпинат, жүзім, картоп және басқа да танымал тағамдарды сатып алғанда абай болыңыз. Азық-түліктегі пестицидтер құрамын азайту үшін оларды мұқият жуып, беттерін тазалап (қабығын, қабығын, жапырақтарын алып тастаңыз) және термиялық өңдеуді қолдану керек.

Өнімдерде пестицидтер бар-жоғын қалай анықтауға болады? Сыртқы түрі арқылы қиын болады. Жемістер мен көкөністердің айналасында жәндіктер ұшып жүрсе де, олардың құрамында химиялық заттар болуы мүмкін, өйткені пестицидтер нақты бір жәндіктерді жою үшін қолданылады. Жемістерде құрт болуы - бұл табиғи өнімнің тағы бір белгісі, бірақ бұл кепіл бола алмайды: өнімді құрт жегеннен кейін де пестицидтермен өңдеуі мүмкін (бұл, шын мәнінде, тыйым салынған: құрт жемісте-өнімде піскен соң, оның соңғы кезеңінде пайда болады). Пестицидтермен өңдеуді  барлық нормалар мен талаптарға сәйкес, ең бастысы – уақытында және қажетті мөлшерде жүргізу керек.

Тұрақты, өте улы пестицидтерді жүйелі түрде, әсіресе шектен тыс қолдану, экожүйеге және адам денсаулығына нашар әсер етеді. Барлық пестицидтер кең қолданылатын уларға жатады. Ағзаға өте аз мөлшерде түскен болса да, олар орталық жүйке жүйесі мен өмірлік маңызды органдардың қызметін бұза алады. Бұл заттар аллергия, қатерсіз және қатерлі ісіктер, хромосомалық ауытқуларға да әкелуі мүмкін - бұл тіпті бірнеше ұрпақтан кейін пайда болуы да ықтимал.  Олар жүктілік кезінде әйелдің ұрықтың дамуын бұзуы да мүмкін.

 Тәуекелдерді азайту үшін пестицидтермен қалай жұмыс істеу керек?

■ балаларды улы химикаттармен жұмыс жасауға жібермеу;

■ улы химикаттарды жабық зауыттық қаптамада, температураның күрт ауытқуынсыз үй-жайда, балалар мен үй жануарлары қолы жетпейтін жерлерде, тамақ өнімдерінен, мал азығынан, от көздерінен алыс жерде сақтаңыз;

■ пестицидтермен тығыз шаң өткізбейтін матадан жасалған арнайы киімде, бас киімде, резеңке етік пен қолғапта, респираторда, қорғаныш көзілдіріктерін пайдалану арқылы жұмыс істеу;

■ удың дененің кез келген бөлігімен жанасуына жол бермей, жеке гигиена ережелерін сақтаңыз. Өңдеу жұмыстары орнында тамақ ішпеңіз, темекі шекпеңіз, қолыңызды сабынмен жиі жуыңыз;

■ препаратты тиісті концентрацияда қолданыңыз, оны қолдану жөніндегі нұсқаулықта көрсетілгендей аралықпен қажет уақытта енгізіңіз;

■ пестицидтермен жұмыс ұзақтығы 6 сағаттан, күшті әсер ететіндермен - 4 сағаттан аспауы керек;

■ препараттың немесе оның қаптамасының су қоймаларына түсуіне жол бермеңіз;

■ жұмыс аяқталғаннан кейін киімді жақсылап тазалаңыз, аузыңызды шайыңыз, душ қабылдаңыз, киіміңізді ауыстырыңыз;

■ препаратты қолдану орындарында нұсқаулықта көрсетілген мерзім ішінде басқа адамдар мен жануарлар болмауы керек, өнімдерді жинау жүргізілмеуі керек.

Егер препарат Сіздің денеңізге енсе – алғашқы көмек бойынша келесі кеңестерді орындаңыз:

■ егер де теріге тиген болса: сабынмен және сумен мұқият шайыңыз;

■ егер де көзге түссе: кем дегенде 15 минут ағынды сумен шайыңыз, дәрігерге қаралыңыз;

■ егер асқазанға түссе: асқазанды шайыңыз, белсендірілген көмір ішіңіз, шұғыл түрде дәрігер көмегіне жүгініңіз.