Тілді таңдау құқығы-құқық бұзушының еркі
Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде бекітеді, оның ең жоғары құндылықтары адам, оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары болып табылады. Мәселен, Конституцияның 7-бабына сәйкес Қазақстан Республикасында қазақ тілі мемлекеттік тіл болып табылады. Мемлекеттік ұйымдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарында қазақ тілімен тең дәрежеде орыс тілі ресми түрде қолданылады. Мемлекет Қазақстан халқының тілдерін үйрену және дамыту үшін жағдай жасауға қамқорлық жасайды. "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" заңда мемлекеттік тіл – мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық салаларында қолданылатын мемлекеттік басқару, заңнама, сот ісін жүргізу және іс жүргізу тілі екендігі бекітілген. Қазақ тілімен қатар орыс тілі де ресми түрде қолданылады.
"Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" Кодексте 738-бапта істерді мемлекеттік тілде жүргізу ұйғарылған, ал қажет болған жағдайда іс жүргізуде орыс тілі немесе басқа тілдер мемлекеттік тілмен тең қолданылады. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді жүзеге асыру кезінде тілді қолдану жауапқа тартылған адамның ерік-жігеріне байланысты.
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілеттік берілген cудья мен лауазымды адамдар қажет болған кезде іс жүргізу тілін өзгерту туралы әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізу тілін өзгерту туралы дәлелді қаулы шығарады. Бұдан басқа, іс бойынша тілді білмейтін немесе жеткіліксіз меңгерген іске қатысушы адамдарға өтініштер жасау, түсініктемелер мен айғақтар беру, өтінішхаттар мәлімдеу, шағымдар келтіру, іс материалдарымен танысу, оны қарау кезінде ана тілінде немесе олар білетін басқа тілде сөз сөйлеу құқығы түсіндіріледі және қамтамасыз етіледі, аудармашының қызметтерін пайдалану тегін.
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуге қатысатын адамдарға заңға сәйкес басқа тілде жазылған қажетті іс материалдарын өндіріс тіліне аудару тегін қамтамасыз етіледі. Құқық бұзушыға және жәбірленушіге тапсыруға жататын іс жүргізу құжаттары олардың ана тіліне немесе өздері білетін тілге аударылуы тиіс. Аударма бойынша шығыстар мен аудармашының қызметтері Мемлекеттік бюджет есебінен төленеді.
Осылайша, Қазақстан Республикасында тілдер туралы ережелер заңнамалық түрде бекітілген, қандай да бір қысымға жол берілмейді. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманың қағидаттарын оның сипаты мен нысанасына қарай бұзу іс бойынша қолда бар өндірісті жарамсыз деп тануға, осындай өндіріс барысында шығарылған шешімдердің күшін жоюға не осы тұрғыда жиналған материалдарды дәлелді күші жоқ деп тануға әкеп соғады.