Фаст-фуд және оның денсаулыққа зияны

Фаст-фудты жеу зиянды екені ешкімге құпия емес. Бірақ дәл не және неге зиянды, біз оны анықтауға тырысамыз.

Фаст-фуд үй тағамына тез және арзан балама іздейтін көптеген жұмысбасты жастар мен ата-аналар үшін өмір салтына айналды.

Фаст-фуд өнімдері гамбургерлер, чизбургерлер және бигмактар және басқаларында әртүрлі тағамдық қоспалар, консерванттар, транс майлар, көп мөлшерде тұз немесе қант, тағамдық стимуляторлар бар. Сонымен қатар, бұл компоненттер тәуелділікке әкеледі, әсіресе балалар арасында.

Көптеген адамдар фаст-фуд иелеріне өнімдердің төмен құны үшін басымдық береді. Алайда денсаулықты қалпына келтіру шығындары әлдеқайда маңызды, өйткені бұл тағаммен бірге адам бауыр, ұйқы безі және бүйрек ауруларын, семіздік, кариес, гипертония, ойық жара, гастрит, атеросклероз, холестерин мен қандағы қанттың жоғарылауына шалдығуы мүмкін.

Фаст-фуд құрамында адам ағзасына қажетті минералды элементтер мен дәрумендер жоқ. Ағылшын тілінен аударғанда «fast food» - «тез тамақтану» дегенді білдіреді, яғни қолжетімді өнімдерден немесе жолда жеңіл тағамдардан тез дайындалады. Жолда жүру кезінде тұтыну мәдениеті жейтін фаст-фудтың мөлшері бақыланбайтындығына әкеледі, ал аштық сезімі сізді қалдырмайды.

Міндеті дәм сезу бүршіктерін ынталандыру болып табылатын тұздарсыз, қанттарсыз және тағамдық қоспаларсыз, фаст-фуд өнімдері дәмсіз болады. Ыстық кезінде олар дәмді, ал қысқа уақыттан соң немесе қайта қыздырылған кезде олар бастапқы дәмінен өзгеше болады.

Тұз

Фаст-фуд құрамында тым көп тұз бар. Артық тұз - бұл жоғары қан қысымы (гипертония), тиісінше, бас ауруы, жүрек ауруы, құлақтағы шу, көру қабілетінің бұзылуына алып келуі мүмкін. Тұз ағзадағы суды сақтайды, бұл бүйрек пен жүректің жұмысын қиындатады. Артық тұз қолдар мен аяқтардың ісінуіне әкеледі. Басқа да жағымсыз салдары артық салмақ, остеохондроз, подагра, уролития, бүйрек тас және өт тас аурулары.

Қант

Адам ағзасында қант глюкоза мен фруктозаға бөлінеді, олар бірден қанға енеді. Глюкоза адам үшін өте маңызды зат, ал фруктоза, ғалымдардың пікірінше, пайдасыз ғана емес, тіпті зиян келтіруі мүмкін. Айта кету керек, жемістерден фруктоза ағзаға жалғыз емес, целлюлозамен (сіңірілмейтін талшық) енеді. Оның арқасында ол асқазаннан өтеді, қанға сіңбейді және тоқ ішекке жетеді. Қантты глюкоза немесе фруктоза ретінде шамадан артық қолдану – бұл тікелей семіруге және диабетке алып келеді.

Жоғары калория мөлшері

Фаст-фудтың тағы бір басты кемшілігі - тағамдық құндылығы төмен бола тұра жоғары калориялы болуы. Жалпы, орташа денелі ересек ер адамға тәулігіне 2500 Ккал, әйелге 2000 Ккал қажет. Тағамның артық қуаты – бұл семіздіктің негізгі себебі. Бірақ қауіп тек жоғары калорияда ғана емес, оның тасымалдаушысында да бар. Фаст-фуд құрамында жеңіл көмірсулар көп, оларды тез көмірсулар деп те атайды. Олар денеге тез сіңеді, бірақ сонымен бірге өмірлік белсенділікті сақтауға жұмсалмайды, бірақ «резервте» сақталады. Біраз уақыттан кейін сіз қайтадан аш боласыз. Оңай сіңетін көмірсулар майға қарағанда қауіпті деп саналады. Құрамында осындай көмірсулар бар тағам инсулиннің пайда болуына ықпал етеді, бұл денені май сақтауға мәжбүр етеді.

Майлар

Көбінесе бұл транс майлар туралы. Олар кейде табиғатта да кездеседі, бірақ біздің ағзамызға енетін транс майлардың әлдеқайда көп мөлшері жасанды шыққан. Алдымен мұндай майлардың зияны байқалмады. Бірақ 1993 жылы транс майлары көп тағамдарды тұтыну жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін арттыратынын растайтын зерттеулер пайда болды. Денеде транс майлар табиғи "егіздерге" қарағанда басқаша әрекет етеді. Жүректен басқа, транс майлар ұйқы безіне де әсер етеді-қант диабетінің дамуына, сондай – ақ созылмалы қабыну процестерінің пайда болуына әкеледі. Транс майларды қолдану семіздікке әкеледі. Сонымен қатар, транс майларды ағзадан шығару қиын, кейбір мәліметтер бойынша, бұл кезең дұрыс тамақтану жағдайында кем дегенде 2 жыл уаұытты қажет етеді. Жануарлардың қаныққан майлары қауіпсіз деп ойламаңыз. Фаст-фудты дайындауда олар да көп мөлшерде қолданылады. Оларды шамадан тыс пайдалану бауырға үлкен ауыртпалық әкеледі, жүрекке теріс әсер етеді және семіздікке әкеледі.

Дәмі және хош иіс

Тағамдық хош иістер мен дәмдік қоспалар табиғи және синтетикалық болуы мүмкін. Бірақ жасандылары арзан. Жалпы алғанда, аз мөлшерде бұл заттар денсаулыққа үлкен қауіп төндірмейді. Бірақ жоғары концентрацияда және ұзақ уақыт қолданғанда бауыр ауруларына әкелуі мүмкін.

Өнімдердің дәмдік қасиеттері туралы айтатын болсақ, натрий глутаматы туралы айтпауға болмайды. Бұл тағамдық қоспа кез-келген тағамдар мен өнімдердің иісі мен дәмін күшейтеді. Көбінесе ол MSG (monosodium glutamate) атауымен өнімнің құрамында жасырылады. Сонымен қатар, оның еуропалық коды (нөмірі) – E621 бар. Осы тағамдық қоспасы бар тағамдарды шамадан тыс тұтыну нәтижесінде Альцгеймер ауруы, бүйрек жеткіліксіздігі, ас қорыту проблемалары, бронх демікпесі және әртүрлі аллергиялық реакциялар тудыруы мүмкін. Глутаматтың артық болуы көру қабілетіне де әсер етеді-көз торының құрылымы бұзылады. Әрине, натрий глутаматы тағамға тәуелділікті тудыруы мүмкін. Адам табиғи тағамды қабылдауды тоқтатады және тағамға натрий глутаматын қоспай жасай алмайды.

Консерванттар

Консерванттар денсаулыққа зиянды тағамдық қоспалар болып табылады. Олардың көмегімен өндірушілер өнімнің сақтау мерзімін арттырады. Консерванттар биохимиялық реакцияларды бұзады және нәтижесінде өнімдердегі микроорганизмдердің өсуіне жол бермейді. Ерекше зиянды және тыйым салынған консерванттарды қоспағанда, қалғандары тек көп мөлшерде қолданғанда және денеде жиналуына байланысты зиянды. Кейбіреулері ағзадағы дәрумендерді бұзады, ал басқалары канцерогендер болып табылады. Консерванттар ішектің қалыпты микрофлорасына теріс әсер ететіні белгілі. Аллергиялық реакцияларға бейім адамдарда консерванттар демікпе, жүрек айну және бас ауруына дейін аллергия тудыруы мүмкін.

Осыған байланысты, Алматы қаласы санитариялық-эпидемиологиялық бақылау Департаментінің тамақтану объектілерін бақылау және қадағалау бөлімінің мамандары қала тұрғындары мен қонақтарын дұрыс тамақтануға шақырады.

ДҰРЫС ТАМАҚТАНЫҢЫЗ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛҒЫҢЫЗДЫ САҚТАҢЫЗ!