Денсаулық сақтау объектілерінде медициналық қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі талаптар
Медициналыққалдықтар - бұлденсаулық сақтау ұйымдарыныңқызметікезіндепайда болған қалдықтарға көптегенматериалдаркіреді:пайдаланылғанинелерменшприцтер,ластанғанкиімдер,диагностикалықүлгілер,қан,химиялық,фармацевтикалықжәнерадиоактивтіматериалдар,медициналыққұрылғылар.
Денсаулық сақтау объектілерінде медициналық қалдықтарды жинауға, залалсыздандыруға, сақтауға қойылатын талаптар Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық – эпидемиологиялық талаптар санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 11 тамыздағы № ҚР ДСМ -96/2020 бұйрығымен регламенттеледі.
Медициналық қалдықтар бес сыныпқа бөлінеді:
- «А» класы - құрамы жағынан коммуналдық-тұрмыстық қалдықтардан ерекшеленбейтін, қауіпті қасиеттері жоқ;
- «Б» класы - эпидемиологиялық қауіпті медициналық қалдықтар (жұқтырған және ықтимал жұқтырған қалдықтар. Материалдар мен құралдар, қанмен және басқа дене сұйықтықтарымен ластанған заттар. Патологиялық-анатомиялық қалдықтар, органикалық операциялық қалдықтар (органдар, ұлпалар). Жұқпалы аурулар бөлімшелерінен тамақ қалдықтары. Патогенділігі III-IV топтағы микроорганизмдермен жұмыс істейтін микробиологиялық, клиникалық-диагностикалық зертханалардан, фармацевтикалық, иммунобиологиялық өндірістерден қалдықтар. Виварийлердің биологиялық қалдықтары. Пайдалануға жарамсыз тірі вакциналар);
- «В» класы - өтеэпидемиологиялыққауіптімедициналыққалдықтар(халықтыңсанитариялық-эпидемиологиялықсаламаттылығысаласындатөтенше жағдайлардың туындауынаәкепсоғуымүмкінасақауіптіжәнеКарантиндікжұқпалыаурулармен ауыратын науқастарменбайланыста болған және аумақтысанитариялыққорғаужөніндегі іс-шаралардыжүргізудіталап ететін материалдар. Патогенділігі I-IIтоптағымикроорганизмдермен жұмыс істейтінзертханалардың,фармацевтикалықжәнеиммунобиологиялықөндірістердіңқалдықтары.Анаэробтыинфекциясыбар науқастардан жәнетуберкулезбенауыратыннауқастарданқалдықтар.Туберкулезқоздырғыштарыменжұмыстыжүзеге асыратын микробиологиялықзертханалардыңқалдықтары)
- «Г» класы - токсикологиялық қауіпті медициналық қалдықтар (дәрілік заттар, оның ішінде цитостатиктер, диагностикалық, дезинфекциялық құралдар, қолдануға жатпайды. Құрамында сынап бар заттар, аспаптар мен жабдықтар. Фармацевтикалық өндірістердің шикізаты мен өнімінің қалдықтары. Жабдықтарды, көлікті, жарықтандыру жүйелерін пайдаланудан қалған қалдықтар);
- «Д»сыныбы-радиоактивтімедициналыққалдықтар(құрамындаатомэнергиясынпайдаланусаласындағыҚазақстанРеспубликасыныңзаңнамасындабелгіленгенрадиоактивтізаттарүшінрегламенттелгенмәндерденасатынсаныменконцентрациясыбар радиоактивті заттар бар).«Д»класындағырадиоактивтімедициналыққалдықтармен жұмыс нормалауқұжаттарынасәйкесжүзеге асырылады.
Медициналық қалдықтардың жіктелуі қауіпті қалдықтардың трансшекаралық тасымалын және олардың шығарылуын бақылау туралы Базель конвенциясына сәйкес айқындалады. Қалдықтардың әр класын жинау үшін қаптар, бояулары бар ыдыстар пакеттері пайдаланылады:
- «А» класындағы қалдықтар-қара;
- «Б» класындағы қалдықтар-сары;
- «В» класындағы қалдықтар-қызыл;
- «Г»сыныбыныңқалдықтары–ақ.
Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес қауіптіліктің әрбір сыныбына мынадай талаптар қойылады:
- «А» класындағы медициналық қалдықтарды жинауға
1) жинау қайта пайдалануға болатын сыйымдылықтар мен бір реттік пакеттерге жүзеге асырылады;
2) бір реттікпакеттерарнайыарбаларданемесе қайта пайдалануға болатын ыдыстардыңішіндеорналасады.Қалдықтардыжинауғаарналғансыйымдылықтарменарбалар"медициналыққалдықтар."А" класы.
- «Б»және«В» сыныптарыныңмедициналыққалдықтарынжинауға:
Бірреттікжұмсақ(пакеттерге)немесеқаттытесілмейтін(контейнерлерге)сарытүстінемесесарытаңбасыбарқаптамаға жиналады («Б»класы).Қаптаманытаңдауқалдықтардыңморфологиялыққұрамынабайланысты.
Шаншужәнеөткірзаттаралдын ала талдаусызжәнедезинфекциясызтесілмейтінжәне суға төзімдіКБСУ - ға жиналады. Инелерді бөлугеарналғанарнайықұрылғылар (ине тартқыштар, инетартқыштар,инеажыратқыштар)болғанкездепайдаланылғанинесізшприцтерарнайықондырғылардадезинфекциялауғаұшырайтын,
«Б»сыныбындағыбасқамедициналыққалдықтармен бірге бір реттікжұмсақ(пакеттерге)жиналады.«Б»класындағыорганикалық,сұйықмедициналыққалдықтардыжинауүшінолардыңтығыздалуынқамтамасыз ететін қақпағыбар ылғалға төзімдіконтейнерлерпайдаланылады.
«Б»класындағы патологиялық - анатомиялықжәнеорганикалықоперациялықмедициналыққалдықтар(органдар,тіндержәнет.б.)арнайыбөлінгенучаскедегізираттардакремациялауға(өртеуге)немесекөмугежатады.Жұқпалыаурулардан қалған қалдықтардықоспағанда, бұлмедициналыққалдықтардыалдын ала залалсыздандыруталап етілмейді.
«В»класындағымедициналыққалдықтарДенсаулық сақтау объектісіндефизикалықнемесехимиялықәдістерменміндетті түрде залалсыздандырылуғажатады.«В»сыныбындағызалалсыздандырылмағанмедициналыққалдықтардыұйымаумағынантысәкетугежол берілмейді.
Химиялықәдістермензалалсыздандырудан(дезинфекциялаудан)кейінсұйықбиологиялықмедициналыққалдықтар су бұружүйесінебіріктіріледі.ҚБСУ көлемнің төрттен үшбөлігіненаспайтынкөлемдетолтырылады.ТолтырубойыншаҚБСУқақпақпентығызжабыладыжәнемедициналыққалдықтардысақтауғаарналған үй-жайғажіберіледі, онда олар үштәуліктенаспайды.
«Б» және «В» сыныптарындағы медициналық қалдықтарды бөлімшеден шығару үшін оларды түпкілікті орау кезінде бір реттік сыйымдылықтар (пакеттер, ҚБСУ) медициналық қалдықтар. Қалдықтарды жинауға жауапты тұлғаның бөлімшесінің атауын, күнін, тегін, атын және әкесінің атын (ол болған кезде) (бұдан әрі – Т.А.Ә.) көрсете отырып, «Б» немесе «В» сыныбы.
- «Г» класындағымедициналыққалдықтардыжинауға медициналық қалдықтар. «Г»сыныбы,бөлімшеніңатауы,күні,қалдықтардыжинауғажауаптытұлғаныңаты-жөні көрсетілген.
«Б»,«В»,«Г»сыныптарыныңмедициналыққалдықтарынсақтауүшінстационарлықкөмекжәнеамбулаториялық-емханалықкөмек көрсететін, қуатыауысымына50 адамнан асатын Денсаулық сақтау объектілеріндемеханикалық ынталандырумен соружелдеткішімен,биологиялыққалдықтардысақтауғаарналғантоңазытқышжабдықпен(оларболғанкезде),стеллаждарменжабдықталғанжекеүй-жай бөлінеді,таразылармен,медициналыққалдықтарыбарпакеттердіжинауғаарналғанконтейнерлермен, ыстықжәнесуықсу өткізетін раковинамен,ауанызарарсыздандыруғаарналғанқондырғылармен, қол антисептикімен.
Қуаты бір ауысымда50және одан аз адам болатын амбулаториялық-емханалықкөмек көрсететін денсаулық сақтау объектілеріндемедициналыққалдықтардыбиологиялыққалдықтардысақтауғаарналғантоңазытқышжабдықпен(оларболғанкезде)және Қолға арналғанантисептикпенжабдықталғанқосалқыүй-жайларда сақтауғажол беріледі.
ЖиналғанмедициналыққалдықтарқапшықтыңСаңылаустяжкасыарқылытұтастығыназақым келтірместен пакеттергегерметикалық түрде оралады.Жинақталуынақараймамандандырылғанұйымдарәкетедіжәнекәдеге жаратады.
Медициналық қалдықтарды шығарғаннан кейін медициналық қалдықтарды сақтауға арналған үй-жай, пайдаланылған мүкәммал мен жабдық дезинфекцияланады.