Іш сүзегі. Симптомдары және алдын алу.

Іш сүзегі – Salmonella typhi бактерияларымен қоздырылатын, фекальды-оральды механизмімен берілетін, ащы ішектің лимфоидты аппаратын зақымдануымен өтетін, клиникасы айқын интоксикациямен, жоғары тұрақты қызбамен, розеолезді бөртпемен, бауырдың, көк бауырдың ұлғаюмен сипатталатын жедел антропонозды жұқпалы ауру.

Іш сүзегі бактериялары сыртқы ортада өте төзімді: су айдындардың тұщы суында олар бір айға дейін, көкөністер мен жемістерде — 10 күнге дейін сақталады, ал сүт өнімдерінде олар көбейіп, жиналады.

Қоздырғыштың берілу механизмі – фекальды-оральды. Берілу жолы негізінен су, бірақ тамақ арқылы (айран, қаймақ, сүт, йогурт, тартылған ет және т.б.) және тұрмыстық жолымен берілу мүмкін.

Іш сүзегінің клиникалық жіктелуі 4 кезеңінен тұрады. Инкубациялық кезең-6 күннен 30 күнге дейін, орташа есеппен 2 апта.

Қызба пайда болғаннан бастап оның тұрақты түрін анықтауға дейінгі бастапқы кезең 4-7 күнге созылады және терінің бозаруымен, әлсіздікпен, бас ауруымен, тәбеттің төмендеуімен, брадикардиямен сипатталады, тілдің ақ жабыны, іш қату, метеоризм, диарея байқалады.

Қызу кезеңі-9-10 күн. Дене қызуы үнемі жоғары деңгейде сақталады. Улану белгілері күрт байқалады. Науқастар тежеледі, айналасындағыларға негативті. Терінің бозғылт фонында қараған кезде бөртпенің бозғылт қызғылт бірлік элементтерін-тері бетінен сәл шығып тұрған, қысым кезінде жоғалып кететін, іштің жоғарғы бөліктерінің, кеуде қуысының төменгі бөліктерінің, дененің бүйір беттерінің, жоғарғы аяқтардың иілу беттерінің терісінде орналасқан розеолаларды анықтауға болады. Шеттерінде тіс іздері бар тіл қоңыр түсті жабындымен жабылады. Іштің кебуі, іш қатуға бейімділік болады. Бауыр мен көкбауыр ұлғаяды.

Ауруды шешу кезеңі. Дене қызуы сыни немесе жеделдетілген лизиспен төмендейді, улану азаяды — тәбет пайда болады, ұйқы қалыпқа келеді, әлсіздік біртіндеп жоғалады, әл-ауқат жақсарады.

Іш сүзегінің таралуын болдырмау мақсатында жеке гигиенаны сақтау маңызды. Ауру адамның нәжісі тамақпен немесе ауыз сумен байланыста болатын ортада ғана таралуы мүмкін. Іш сүзегінің алдын алу үшін тамақты мұқият пісіру және қолды жуу өте маңызды. Іш сүзегіне нәжісті тексеру тамақ өнімдерін өндірумен, өңдеумен, сақтаумен, тасымалдаумен және берумен; балаларға қызмет көрсетумен және тамақтандырумен; су құбыры құрылыстарын пайдаланумен, ауыз суды жеткізумен және сақтаумен байланысты кейбір лауазымдар бойынша жұмысқа кіретін адамдарға жүргізіледі.

Ақмола облысында соңғы 4 жыл ішінде іш сүзегімен сырқаттану тіркелген жоқ.