ГМА деген не?

ГМА деген не?

Гендік модификацияланған ағза (бұдан әрі - ГМА) - бұл ДНҚ-да гендік инженерия әдістерінің көмегімен мақсатты түрде генотипі өзгертілген тірі (микроорганизмдер, өсімдіктер, жануарлар) ағза, яғни міндетті түрде тұқымдастың емес басқа тірі ағзаның белгілі бір гендерін енгізу. Әдетте осылайша өсімдіктер мен микроорганизмдердің, көбінесе жануарлардың қасиеттері жақсарады немесе оларға мүлдем жаңа сипаттамалар береді. Бұл өзгерістер жаңа, күтілетін қасиеттері бар ағзаны алу мақсатында жасалады.    

Сонымен, ауылшаруашылық дақылдары үшін бұл зиянды жәндіктерге төзімділікті арттыру, сақтау мерзімін арттыру, дәмдік қасиеттерін жақсарту болып табылады. Жоғары өнімді дақыл алу үшін фермерлерге белгілі бір сортты селекция әдісімен жылдар бойы өсірудің қажеті жоқ.                          

Біз күнделікті тұтынатын өсімдік тектес өнімдердің барлығы дерлік -  өзгертілген гендермен. Осының арқасында олар көп өнім шығады, қатал климатқа және топырақтың жетіспеушілігіне бейімделеді, зиянды жәндіктерге қарсы тұрады. Бірақ ең бастысы-олардың дәмі жақсарады, құрамында пайдалы заттар көп болады және жаңа құнды қасиеттерге ие болады.

Ең танымал ГМА дақылдары –соя, жүгері, мақта, рапс, жоңышқа. ГМА медицина мен тамақ өнеркәсібінде де қолданылады.

Бүгінгі таңда ГМА компоненттері біздің өміріміздің барлық салаларында бар. 

ГМА-ға деген көзқарас бүгінгі күнге дейін ең даулы мәселелердің бірі болып табылады. ГМА-ның адам денсаулығына әсері бүгінгі күнге дейін зерттелуде.   ГМ өнімін нарыққа шығармас бұрын ғалымдар көптеген жылдар бойы сынақтар жүргізіп келеді. Олар трансгендер мен гендік экспрессия өнімдерінің аллергия немесе улану тудырмайтынын бақылайды. Халықаралық заңнама мұндай тауарлардың әрқайсысынан адамдар, жануарлар және қоршаған орта қауіпсіздігі үшін қатаң тексеруден өтуді талап етеді. Сонымен қатар, ЕО-да мұндай өнімдер ықтимал кешіктірілген тәуекелдерді анықтау үшін жылдар өткен соң да бақыланады.

Құрамында ГМА бар өнімдерді Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылатын олардың қауіпсіздігі ғылыми негізделген расталғаннан және оларды мемлекеттік тіркеуден өткізгеннен кейін ғана ел аумағына әкелуге жол беріледі.

Өлшеп орау және буыр-түю тәсілдері, сондай-ақ ГМА айналымы кезінде пайдаланылатын буып-түйетін материалдары Қазақстан Республикасының тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиіс.

Мемлекеттік және орыс тілдеріндегі ақпараттан басқа құжаттарда, жадынамаларда (қосымша парақтарда), затбелгілерде, жапсырмаларда (жапсырмаларда) тамақ өніміндегі ГМА-ның болуы мен саны туралы мәліметтер көрсетіледі.

Ақмола облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті ай сайын трансгендік тізбектерді (ГМА) анықтау үшін тамақ өнімдеріне мониторинг жүргізеді. 

Мәселен, 20220 жылдың 9 айында облыс бойынша тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін мониторингілеу және ерекше тәртіп бойынша тексеру барысында Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстарының аймақтық референт-зертханаларында әртүрлі атаулардағы (чипсы, жүгері үлпектері, кондитерлік өнімдер, кекс, орама, томат пастасы, соя және т.б.) және әртүрлі шетелдік өндірушілердің тамақ өнімдерінің 90 сынамасы зерттелді.

Зерттеу нәтижелері бойынша трансгендік тізбектер табылған жоқ.

Азық-түлікті сатып алмас бұрын, таңбалауда ГМА бойынша мәліметтердің бар-жоғына назар аударуды сұраймыз.