Күкіртсутегімен улану
Қазіргі заманғы өнеркәсіп адамның денсаулығы мен өміріне қауіп төндіруі мүмкін заттарды пайдаланумен тығыз байланысты. Мұндай заттардың бірі — күкіртсутегі (H₂S) — шіріген жұмыртқаның иісіне ұқсас ерекше иісі бар, түссіз газ. Оның иісі оңай танылатын болса да, H₂S қаупі жиі ескерілмей жатады. Күкіртсутегімен улану өткір де, созылмалы түрде де өтуі мүмкін және бұл мәселе еңбек қауіпсіздігі, медицина мен экология саласындағы мамандардың ерекше назарын талап етеді.
Күкіртсутегі органикалық заттардың ыдырауы кезінде түзіледі, ағынды суларда, мұнай-газ және целлюлоза-қағаз өнеркәсібінде, сондай-ақ құбырларды жөндеу және резервуарларды тазалау кезінде пайда болады — әсіресе желдету жеткіліксіз болған жағдайда.
H₂S аз мөлшерде болса да уытты. Ауадағы концентрациясы жоғары болған кезде ол иіс сезу мүшесін тез парализдейді, бұл адамның газдың бар екенін сезу мүмкіндігін жояды. Күкіртсутегінің уыттылығы тыныс алу ферменттерінің бөгелуіне байланысты, нәтижесінде жасушалар оттегі жетіспеушілігін сезінеді.
Улану белгілері:
Жеңіл және орташа дәрежесі: көз бен шырышты қабықтардың тітіркенуі, тамақ ауруы, жөтел, бас айналу, жүрек айнуы.
Ауыр дәрежесі: есінен тану, тырысулар, тыныстың тоқтауы, кома, өлімге әкелуі мүмкін.
Уланған жағдайда алғашқы көмек: зардап шеккен адамды дереу ластанған аймақтан шығарып, жеке қорғаныс құралдарын пайдалану қажет, таза ауаның кіруін қамтамасыз ету керек.
Күкіртсутегімен уланудың тиімді алдын алу шараларына мыналар жатады:
газ анализаторларын және рұқсат етілген шекті мөлшерден асып кеткен жағдайда автоматты дабыл жүйелерін пайдалану;
жабық үй-жайларды тұрақты түрде желдету;
жеке қорғаныс құралдарын (газтұмылдырықтар, сүзгілер, қорғаныш киімдер) міндетті түрде қолдану;
қызметкерлерге арналған нұсқаулықтар мен оқыту іс-шараларын өткізу.
Күкіртсутегі — бұл жай ғана жағымсыз иіс емес, ол — өте қауіпті зат. Қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау мен персоналдың жоғары деңгейдегі дайындығы ғана қайғылы жағдайлардың алдын алады.