Энергетика саласында бақылаушы органдармен тексерулер жүргізу тәртібі
Бақылау - мемлекеттік саясаттың кез-келген саласындағы маңызды функционалды элемент. Білім беру саласындағы мемлекеттік бақылаудың рөлі энергетика қоғам өмірінің маңызды бағыттарының бірі және сонымен бірге қоғамның өзі дамуының қажетті шарты болып табылатындығымен алдын-ала анықталған.
Қазақстан Республикасының «Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі No 588 Заңына сәйкес: Электр энергетикасы саласындағы бақылауды мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау жөніндегі мемлекеттік орган және жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады.
Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік энергетикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және «Электр энергетикасы туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, инспекциялық (тәуекелді бағалауға негізделген және жоспардан тыс арнайы тәртіпте жүзеге асырылады )және профилактикалық бақылау(бару арқылы немесе бармай) түрінде жүзеге асырылады.
Мемлекеттік бақылау мен қадағалаудың міндеті, инспекцияланатын субъект өндіретін және сататын технологиялық процестер өнімдерінің қауіпсіздігі, адамдардың өмірі мен денсаулығы үшін, олардың мүлкін қорғау, қоршаған орта қауіпсіздігі, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі табиғи және энергетикалық ресурстарды үнемдеудің алдамшы тәжірибесін болдырмаудың экономикалық қауіпсіздігін қоса алғанда, ұлттық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және жеке және заңды тұлғалардың бостандықтары мен заңды мүдделерінің конституциялық құқықтарын қорғау.
Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік энергетикалық бақылау, заңды тұлғалардың филиалдары мен өкілдіктерінің, мемлекеттік органдарының жеке және заңды тұлғаларына қатысты жүзеге асырылады.
Кәсіпкерлік кодекс тексерілетін субъектілердің құқықтары мен міндеттерін, олардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау жөніндегі шараларды, бақылау және қадағалау органдары мен олардың лауазымды адамдарының тексерулер кезінде құқықтары мен міндеттерін тексеру кезінде мемлекеттік органдардың өзара іс-қимылына тексерулер жүргізу тәртібін белгілейді.
Кәсіпкерлік кодекстің талаптарына сәйкес, мемлекеттік орган тексеру жүргізбес бұрын тексеру субъектісіне тексеру немесе профилактикалық бақылау туралы хабарлама жіберуге міндетті (бару арқылы).
Тексеру немесе профилактикалық бақылау (бару арқылы) құқықтық статистика органында (прокуратура) тіркеледі.
Тексеру мерзімі кәсіпкерлік субъектісінің санатына байланысты.
Сонымен, мемлекеттік органдар мен жеке тұлғалардың ірі, орта,шағын бизнес субъектілері үшін - 10 жұмыс күнінен, микро кәсіпкерлік субъектілері үшін - 5 жұмыс күнінен аспайды.
Тек тексеру парақтарында көрсетілген талаптар, тексеруге жатады.
Бақылау парағынан тыс құжаттар мен материалдарды талап етуге, жол берілмейді. Мұндай тексеру жарамсыз болуы мүмкін және мемлекеттік орган (лауазымды адам) жауапкершілікке тартылады.
Тексеру шеңберінде мемлекеттік орган құжаттар(қызметтік құжат және тексеруді тағайындау туралы акт) ұсынылған кезде тексерілетін объектінің аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруге, қағаз және электрондық жеткізгіштердегі құжаттарды (ақпаратты) немесе олардың материалдарын тіркеу үшін олардың көшірмелерін алуға, сондай-ақ, бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы тексеру немесе профилактикалық бақылау мен қадағалау тақырыбына сәйкес, автоматтандырылған деректер базасына(ақпараттық жүйесіне) қол жетімділікке, дыбыстық фото және видео түсірілім жүргізуге, фотоны бақылау және бекіту үшін техникалық бақылау құрылғыларының жазбаларын қолдану тексеру немесе профилактикалық бақылау мен қадағалау тақырыбына қатысты бейнежабдықтарға, мемлекеттік органдар мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың консультанттары мен сарапшыларын қатыстыруға құқылы.
Тексеру іс-шараларының нәтижелері бойынша, тексеру нәтижелері немесе бару арқылы профилактикалық бақылау туралы акт жасалады.
Қолданыстағы заңнама талаптары бұзылған жағдайда, тексеру нысанына белгіленген мерзімде бұзушылықтарды жою туралы Ұйғарым шығарылады.
Сондай-ақ, тексеру субъектісі әкімшілік жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Анықталған бұзушылықтарды жою үшін Ұйғарымда көрсетілген мерзімдер аяқталғаннан кейін, тексеру субъектісі мемлекеттік органға бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралардың орындалуы туралы ақпарат беруге міндетті.
Тексеру нысанына қатысты бұзушылықтар орындалмаған жағдайда, Ұйғарымды орындау үшін тексеру тағайындалады, сонымен қатар, іс-шаралардың мәжбүрлі орындалуын қамтамасыз ету үшін, материалдар сотқа жіберіледі.
«Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитетінің Батыс Қазақстан облысы бойынша аумақтық департаменті» ММ-нің бас маманы – А.Б.Гусманова