Шұғыл әрекет ету және кәмелетке толмағандар арасында суицидтің алдын алу негізінде шаралар қабылдау мәселесі бойынша апта сайынғы кеңес

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының деректері бойынша 2021 жылғы қаңтарда кәмелетке толмағандар 13 суицид жасады, бұл 2020 жылдың көрсетілген кезеңімен салыстырғанда 15% – ға төмен (2020 ж. – 11) және 30 суицид ‘жасау әрекеті анықталған, бұл 2020 жылдың көрсетілген кезеңімен салыстырғанда 43% - ға жоғары (2020 ж. - 21). Балалар арасында өз-өзіне қол жұмсау оқиғаларының көбеюі Түркістан, Алматы облыстарында, Нұр-Сұлтан қаласы мен ШҚО және Павлодар облыстарында байқалады.
Балалардың құқықтарын қорғау комитеті балалардың өз еркімен қайтыс болу жағдайына алаңдатушылық танытады. Бұл мәселе барлық мүдделі тараптан жедел ден қою шараларын қабылдауды талап етеді. Әдетте, 80% жағдайда балалардың қайтыс болу себептері анықталмайды, тек басқа жағдайларда балалардың өзіне-өзі қол жұмсауының жиі кездесетін себептері жалғыздық сезімі, ата-аналармен, туыстарымен, достарымен жанжал, қарым-қатынастың бұзылуы болып табылады.
«Баланың өмірі баға жетпес құнды, сондықтан, оның балалық шағы алаңсыз, қамқорлықта болуы керек. Баламен болған кез-келген жазатайым оқиға – алдын алу шараларын қамтамасыз етпеген ересектердің қауымының тарапынан болатын олқылық, жауапсыздық әрі немқұрайлылық. Сіздердің назарларыңызды балалардың қауіпсіздігін, оның ішінде кәмелетке толмағандар арасында суицидтік мінез-құлықты қамтамасыз ету мәселелеріне аударғым келеді. Әрине, зорлық-зомбылықтың, қатыгездіктің, суицидтік мінез-құлықтың барлық түрлері жаһандық қоғамдық проблема болып табылады. Бірақ балаларға қатысты осы қауіптердің барлығын алдын-ала ескерту керек. Қауіп факторларының алдын-алу және алдын-алу үшін барлық әрекетті жүйелі түрде жасау қажет»- деп, өз сөзінде ҚР Білім және ғылым вице-министрі - Бибігүл Амангелдіқызы Асылова атап өтті.
24.02.2021 жылы ҚР БҒМ Балалардың құқықтарын қорғау Комитетінің онлайн алаңында вице-министр Б.А. Асылованың төрағалығымен шұғыл әрекет ету және кәмелетке толмағандар арасында суицидтің алдын алу негізінде шаралар қабылдау мәселесі бойынша апта сайынғы кеңес өтті.
Балаға қалай көмектесуге болады? Мемлекеттік органдар балалардың балалық шағын қауіпсіз және бақытты ету үшін қандай шаралар қабылдауы керек? Осы мәселелердің барлығы басқарма, білім беру бөлімдерінің басшыларымен, кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі инспекторлармен, үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп онлайн алаңда талқыланды. Кеңес жұмысына түрлі мемлекеттік органдардың 500 өкілі қатысты.
ҚР-дағы Бала құқықтары жөніндегі уәкіл А.Саин өз сөзінде дағдарыстық жағдайлардың туындау себептерімен күресу, балаларды қосымша біліммен толық көлемде қамту, білім беру, мәдениет және спорт органдары арасындағы ведомствоаралық өзара іс-қимылды қамтамасыз ету үшін жағдайлар жасау маңызды екенін атап өтті.
ҚР БҒМ БҚҚК төрағасының орынбасары Ю.Р. Овечкина балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша жергілікті атқарушы органдардың қызметіне талдау жасады. Білім беру ұйымдарында психологиялық тесттерді өткізу мәселелеріне ерекше назар аударылды. Балалардың құқықтарын қорғау Комитетінің ұсынысы бойынша өткізілетін тестілеудің барлық түрлері білім басқармалары мен бөлімдерінің басшыларымен, сондай-ақ әдістемелік кабинеттерімен келісілуі тиіс екенін айтты.
Республикалық психикалық даму ғылыми-практикалық орталығының бас директоры Н.А. Негай кеңеске қатысушыларға қолданыстағы заңнамадағы өзгерістер және денсаулық сақтау саласында қабылданып жатқан шаралар туралы егжей-тегжейлі айтып берді.
ҚР ІІМ Әкімшілік полиция комитетінің басқарма басшысы А.О. Оспанов кәмелетке толмағандарға қатысты, сондай-ақ балаларға қатысты қылмыстар статистикасын келтірді. Жиын барысында соңғы 5 жылда құқық бұзушылықтар саны төмендегені атап өтіп, алайда, кәмелетке толмағандардың жыныстық тұтастығына қарсы қылмыстардың өсуі байқалатындығын айтты.
Жиын соңында Психологиялық қолдау және қосымша білім беру өңірлік орталығының директоры Е.А. Петренко жұмыс тәжірибесімен бөлісті. Орталық қызметкерлері бірнеше жыл ішінде балалар үшін нағыз дос болып, оң нәтижелерге қол жеткізді және Қостанай облысында балалар суицидінің статистикасын айтарлықтай төмендетті деді.
Балалар суицидінің алдын алу бойынша қандай шаралар қабылданып жатқаны туралы Түркістан облысы білім басқармасы басшысының орынбасары А.М. Садықова, Алматы облысы білім басқармасы басшысының орынбасары А.М. Адамбекова, Нұр - Сұлтан қаласы білім басқармасы басшысының орынбасары Р.А. Иманғазинова баяндады.
Кеңес қорытындысы бойынша келесі шешім қабылданды:
- Суицидтердің алдын алу бойынша орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың үздіксіз ведомствоаралық өзара іс-қимылын күшейту және қамтамасыз ету.
- Педагог-психологтардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыру.
- Кәмелетке толмағандар арасында зорлық-зомбылықтың, қатыгез қарым-қатынастың, аутодеструктивті, соның ішінде суицидтік және девиантты мінез-құлықтың алдын алу және төмендету бойынша психологиялық қызметтер, қалалық, аудандық білім бөлімдерінің әдістемелік кабинеттері үшін оқыту семинарларының сериясын өткізу.
- Қостанай облысы әкімдігінің ББ «Аймақтық психологиялық қолдау және қосымша білім беру орталығының» жұмыс тәжірибесін зерделеу.
- Ауылдық және қалалық жерлерде тұратын балаларды қосымша біліммен, спорт секцияларымен және үйірмелермен қамтуды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдау.
- Еріктілердің жұмысын күшейту, мұқтаж отбасыларға түрлі риясыз көмек көрсетуге бей-жай қарамайтын азаматтарды тарту.
Балалардың құқықтарын қорғау комитеті әрдайым балалардың құқықтарын қорғау саласындағы ынтымақтастық пен тиімді кері байланысты орнатуға дайын.