Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету және қаржы жүйесіне деген сенімділікті сақтау Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің (бұдан әрі – Агенттік) басты мақсаты болып табылады. Айқын, ашық, дәйекті қадағалау саясаты және оның негізгі бағыттары көрсетілген мақсатқа жетудің маңызды элементі болып табылады.
Бұл құжат қаржы реттеушісінің қызметіндегі ашықтықты және қаржы нарығы қатысушыларының алдағы жылға арналған қадағалау қызметіндегі негізгі басымдықтар туралы хабардарлығын арттыруға бағытталған.
Қадағалау қызметінің негізгі басымдықтары тұтынушылардың құқықтарын қорғау, нарықтық тұтастықты арттыру және әділ бәсекелестік құру мақсатында ресурстарды пропорционалдылық, ашықтық және тиімді пайдалану қағидаттарына негізделген.
2021 жылы Агенттік бағалы қағаздар нарығында кәсіби қатысушылардың (бұдан әрі – БҚНКҚ) қызметімен байланысты ықтимал макроэкономикалық факторлар мен микропруденциялық, іс-әрекет және қаржылық қылмыстардың тәуекелдерін ескеретін бағалы қағаздар нарығында тәуекелге бағдарланған қадағалауды жүзеге асыру бойынша жұмысты жалғастырады.
Тәуекелге бағдарланған тәсілдің негізгі міндеттері ерте араласу және олардың қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қадағалау шараларын уақтылы қабылдау, сондай-ақ олардың қызметіндегі тәуекелдердің көбеюіне жол бермеу мақсатында БҚНКҚ қызметіндегі тәуекелдер мен кемшіліктерді анықтау және алдын алу болып табылады.
Бұл ретте тәуекелге бағдарланған тәсіл пропорционалдылық қағидатын ескереді, ол мыналарды көздейді:
Тәуекелге негізделген әдісті қолдану мақсатында Агенттік озық халықаралық тәжірибені ескере отырып, БҚНКҚ тәуекелдерін бағалаудың ішкі моделін - Risk Assessment and Supervision System (RASS) әзірледі және тестілеуден өткізді.
Бұл модель БҚНКҚ тәуекелдерді басқару жүйесін және қаржылық тұрақтылықты бағалаудағы қалыптандырылған тәсілден кетуді болжайды және жүйелік маңыздылықты, тәуекелдер бейінін, бизнес моделін және корпоративтік басқаруды кешенді бағалауға мүмкіндік береді. Тәуекелге негізделген әдісті қолдану Агенттікке өзінің бақылау ресурстарын неғұрлым қауіпті ұйымдарды ескерусіз тұтынушылар мен қаржы нарығының тұрақтылығы үшін ең үлкен қауіп төндіретін тәуекелдерге және жүйелік маңызды БҚНКҚ-ге шоғырландыруға мүмкіндік береді.
Тәуекелге негізделген қадағалаудың маңызды құрауышы ретінде Агенттік ағымдағы жылы қадағалап стресс-тестілеуді енгізу және өткізу бойынша жұмысты жүргізуді жоспарлап отыр. Бұл саланың өзектілігі, сонымен қатар, азаматтардың жинақтарының бір бөлігін жеке басқаруға аудара алатын кезде, егер мүмкін болса, соңғы реттеуші өзгерістерге байланысты басқарушы компаниялардың портфолиосының сезімталдығын талдау және мүмкін жүйелік тәуекелдерді теңестіру қажеттілігімен байланысты.
Агенттіктің қадағалау қызметіндегі орталық бағыттарының бірі 2021 жылы жеке инвесторлардың құқықтарын тиісті деңгейде қорғау, іс-әрекетті қадағалау элементтерін қолдану және бағалы қағаздар нарығындағы жосықсыз тәжірибенің жолын кесу болады.