ЖШС қатысушыларының құрамынан қалай шығуға болады

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) – бұл Қазақстанда заңды тұлғаның ең кең таралған нысаны. Бұған ықпал еткен себептердің бірі-қатысушылардың құрамын өзгертудің заңмен реттелген процедурасы. Қарапайым процедура, алайда, іс жүзінде серіктестіктер кездесетін қателіктерден аулақ бола бермейді. Заңның бұзылуын болдырмау үшін қолданыстағы заңнаманың нормаларын басшылыққа алу қажет.

«Жауапкершілігі шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - заң) 11 - бабына сәйкес-ЖШС қатысушылары осы Заңда көзделген тәртіппен өз үлесін иеліктен шығару жолымен серіктестікке қатысуды тоқтатуға құқылы.

Қолданыстағы заңнама ЖШС қатысушысына серіктестіктен шығуға мүмкіндік береді:

- серіктестіктің басқа қатысушысына немесе үшінші тұлғаға ЖШС мүлкіндегі өз үлесін өзге түрде сату немесе басқаға беру (сыйға тарту, айырбастау) (Заңның 29-бабы);

- қатысушының үлесін толық өтеу жолымен жарғылық капиталды азайту (Заңның 27-бабы);

- серіктестіктің жарғылық капиталына салым ретінде құқығы берілген жер учаскесін заттай бөлу (Заңның 23-бабы).

Заңның 23 - бабының 7-тармағына сәйкес-серіктестіктің жарғылық капиталына салым ретінде құқығы берілген жер учаскесін заттай бөлу (оның ішінде шартты жер үлесіне құқық) Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

ҚР Жер кодексінің (бұдан әрі-Кодекс) 101-бабының 3-тармағына сәйкес-шаруа немесе фермер қожалығын не тауарлық ауыл шаруашылығы шаруашылығын ұйымдастыру үшін қатысушылар (мүшелер) құрамынан шыққан кезде шаруашылық серіктестіктерінің жарғылық капиталына салым ретінде өздеріне тиесілі жер учаскелеріне, оның ішінде шартты жер үлестеріне құқықтарды берген азаматтар өндірістердің қатысушылардың (мүшелердің) жалпы жиналысының шешімі бойынша жер учаскесін қоса алғанда үлестің немесе пайдың заттай бөлінуіне (бөлінуіне) не үлестің немесе пайдың құнын төлеуге құқығы бар.

Шаруа немесе фермер қожалығын не тауарлық ауыл шаруашылығы өндірісін ұйымдастыру үшін үлестің немесе пайдың есебіне заттай бөлінетін жер учаскесінің орналасқан жері, сондай-ақ бөлінетін жер учаскесінде жүргізілген шығатын қатысушының (мүшенің) шаруашылық серіктестікке, өндірістік кооперативке шығындарын өтеуі шаруашылық серіктестіктердің, өндірістік кооперативтердің құрылтай құжаттарында немесе тараптардың келісімінде көзделген тәртіппен айқындалады.

Жер учаскесін бөлу (бөлу) тәртібі болмаған жағдайда құрылтай құжаттарында осы баптың 4-тармағының нормалары қолданылады.

Кодекстің 101-бабының 4-тармағына сәйкес-үлестік меншікке (үлестік жер пайдалануға) қатысушылар болып табылатын және шаруа немесе фермер қожалығын не тауарлық ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін қатысушылар құрамынан шығатын азаматтарға жер учаскелері үлестік меншікке қатысушылардың жалпы жиналысы бекіткен үлестік меншіктегі (үлестік жер пайдаланудағы) жер учаскесін пайдалану тәртібіне сәйкес беріледі (үлестік жер пайдалану).

Шаруашылық серіктестікке қатысушы жарғылық капиталға тек пайдалануға берген жер учаскесі сыйақысыз заттай нысанда қайтарылады. Қатысушылар (мүшелер) құрамынан шығу және жер учаскесін бөлу туралы өтініш ауыл шаруашылығы ұйымына беріледі.

Осылайша, серіктестік құрылтайшыларының құрамынан шығу және жер учаскесін қоса алғанда, үлесті бөлу мәселесі ҚР қолданыстағы заңнамасының талаптарына сәйкес ЖШС қатысушыларының жалпы жиналысының қарауына жатады. Серіктестіктің құрылтай құжаттарында жарғылық капитал үлесін бөлудің барлық рәсімдері мен тәртібі көзделуге тиіс.

Қатысушылар құрамының өзгеруі ЖШС Жарғысы мен Құрылтай шартына өзгерістер енгізу қажеттілігіне әкеп соғады. Заңның 14-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына және 17-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес ЖШС құрылтай құжаттарында оның қатысушыларының тізбесі болуға тиіс. Егер ЖШС-де бір қатысушы қалса-құрылтай шарты өз қолданысын тоқтатады, ал жарғыға өзгерістер енгізілуі тиіс.

ҚР Азаматтық кодексінің 42 - бабы 6-тармағының 3) тармақшасына сәйкес-шаруашылық серіктестікте қатысушылардың құрамы өзгерген жағдайда (қатысушылардың тізілімін жүргізуді кәсіби тіркеуші жүзеге асыратын шаруашылық серіктестіктерді қоспағанда) ЖШС тіркеуші органда мемлекеттік қайта тіркеуден өтуі тиіс.

«Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» Заңның 28-бабының 2-тармағына сәйкес кез келген негіздер бойынша үлеске құқықты жоғалту қатысушының ЖШС-нен шығуына әкеп соғады.