Ауыл шаруашылығы

Ауыл шаруашылығы - халық шаруашылығының маңызды салаларының бірі, өйткені ол азық-түліктің негізгі өндірушісі болып табылады.

Ауыл шаруашылығы АӨК құрылымында ерекше орын алады. Бұл, біріншіден, азық-түлік өндірісі функционалдық рөлді атқарады. Екіншіден, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары оның өнімдерін тұтынатын немесе ауыл шаруашылығы тұтынатын өнімді шығаратын ондаған саламен байланысты. Негізінде олардың көпшілігі үшін бұл сала өндірістік дамудың негізгі факторы болып табылады, сондықтан құрылымдағы кез келген өзгерістер көптеген салалар мен нарықтық саудадағы тиісті өзгерістерге алып келеді.

Азық-түлік жүйесінің тұрақсыз элементі ретінде ауыл шаруашылығының ерекшеліктері:

1. Қаланың, отбасының, әлеуметтік топтың қала халқының материалдық жағдайы болып табылатын тамақ өнімдерінің әлеуметтік маңыздылығы;

2. Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің қызметі нәтижелерінің бақыланбайтын табиғи-климаттық факторлар, бұл өнім өндіру көлемінің едәуір ауытқуларында көрініс табады, саланың ішкі тұрақсыздығының көзі болып табылады және аграрлық салада тәуекелдердің пайда болу ерекшеліктерін сипаттайды;

3. Тез бұзылатын, ұзақ сақтауға және азық-түлік қорында жинақтауға жатпайтын өндіріс процесінің тұрақтылығы мен үздіксіздігін қамтамасыз ету қажеттілігі;

4. Ауыл шаруашылығында пайда болатын және ұштасқан салаларда көрініс табатын шаруашылық тәуекелдердің мультипликациясының әсері.

Ауыл шаруашылығы өзінің маңыздылығы мен ерекшелігі бойынша экономиканың бірегей секторы болып табылады. Саланың бірегейлігі ауыл шаруашылығында жер басты құрал болып табылады. Ол тек материалдық жағдай ғана емес, жалпыға бірдей еңбек жағдайларына ғана емес, сонымен қатар өндірістің басты негізгі құралы, еңбек құралы болып табылады. Адамның әсерінен табиғи объект ретінде, жер өндіріс құралы ретінде, жалпы ауыл шаруашылығы саласына өз іздерін салатын бірқатар ерекшеліктерге ие.

Ауыл шаруашылығы-азық-түлік және шикізат алу мақсатында ауыл шаруашылығы жануарларын өсірудің басты салаларының бірі.

Ауыл шаруашылығының негізгі салалары-өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы, оған өз кезегінде ауыл шаруашылығы дақылдарының топтары, ауыл шаруашылығы жануарларының түрлері және т. б. бойынша сараланатын анағұрлым ұсақ салалар кіреді.

Ауыл шаруашылығының негізгі салалары:

1. Ауыл шаруашылығына арналған өндіріс құралдарын өндіретін және оны техникамен, жабдықтармен, құрама жеммен, өсімдіктер мен жануарларды қорғау құралдарымен, тыңайтқыштармен жабдықтайтын салалар, сондай-ақ ауыл шаруашылығына өндірістік-техникалық қызмет көрсетумен айналысатын салалар;

2. Ауыл шаруашылығы (Өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы салалары) АӨК орталық буыны ретінде, сондай-ақ балық, орман және су шаруашылығы.

3. Ауыл шаруашылығы шикізатын дайындаумен, сақтаумен, өңдеумен және дайын өнімді өткізумен айналысатын салалар.

Агроөнеркәсіптік кешен (АӨК) ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге, оны қайта өңдеуге және тұтынушыға жеткізуге қатысатын шаруашылықтың барлық салаларын біріктіреді. Агроөнеркәсіптік кешеннің мәні елді азық-түлікпен және басқа да тұтыну тауарларымен қамтамасыз ету болып табылады.

Агроөнеркәсіп кешені бүгінгі таңда бірнеше салаларды біріктірген бүкіл мемлекеттің айтарлықтай үлкен шаруашылық кешені болып табылады. Оның жұмысына қаладағы азаматтардың өмір сүру деңгейі байланысты.

Өсімдік шаруашылығы-өсімдіктерге, олардың түрлері мен оңтайлы нәтиже алу тәсілдеріне қатысты теория мен тәжірибе.

Өсімдік шаруашылығында келесі бағыттар бар:

• Егін шаруашылығы;
• Жүзім шаруашылығы;
• Көкөніс шаруашылығы;
• Гүл өсіру;
• Жеміс;
• Қозықұйрық.

Мал шаруашылығы- азық-түлік өнімдерін өсіруге және қамтамасыз етуге, сондай-ақ өнеркәсіп үшін шикізат алуға бағытталған.

Мал шаруашылығында келесідей бағыттарды қамтиды:

- Ірі қара мал шаруашылығы;

- Жылқы шаруашылығы;

- Қой шаруашылығы;

- Құс шаруашылығы;

- Шошқа шаруашылығы;

- Ара шаруашылығы (омарта) және тағы басқалар.

Осылайша, өсімдік шаруашылығы бастапқы, ал мал шаруашылығы-өсімдік өнімдері жоғары калориялы өнімдер мен бағалы өнеркәсіптік шикізат кәдеге жаратылатын ауыл шаруашылығы өндірісінің қайталама цехы болып табылады. Сонымен қатар, мал шаруашылығы қалдықтары, ең бастысы, қиды минералды тыңайтқыштарды өндіру дамыған кезде де топырақтың құнарлылығын арттырудың көптік құралы болып табылады.