Энергияны үнемдеу өмір салты ретінде

Қазақстан экономикасының дамуымен энергияның барлық түрлеріне, отынға, суға сұраныс пен тапшылық артып келеді. Ресурстарды ұтымды пайдалану мәселесі барған сайын өзекті болып келеді және оны шешу мемлекеттің стратегиялық міндетіне айналады.

Осы талаптарды ескере отырып, "Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы" Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 13 қаңтардағы № 541 заңы (бұдан әрі — Заң) қабылданды. Заңға сәйкес, энергияны үнемдеу — бұл пайдаланылатын энергетикалық ресурстардың көлемін азайтуға бағытталған ұйымдастырушылық, техникалық, технологиялық, экономикалық және басқа шараларды жүзеге асыру.

Осы мәселе бойынша бірқатар басқа нормативтік құқықтық актілер қабылданды. Үкіметтің 2011 жылғы 30 қарашадағы № 1404 қаулысымен Қазақстан Республикасының энергия тиімділігін арттырудың 2012-2015 жылдарға арналған Кешенді жоспары бекітілді.

Жүргізіліп отырған энергия үнемдеу саясатының стратегиялық мақсаты бәсекеге қабілеттіліктің өсуі үшін экономиканың энергия тиімділігін арттыру, энергетиканың қоршаған ортаға және ЖІӨ өсуі мен энергетикалық ресурстардың төмендеуі жағдайында жаһандық климатқа теріс әсерін еңсеру болып табылады.

Айта кету керек, энергия үнемдеу көп сатылы процесс болып табылады және барлық кезеңдерде — энергия өндіруден, оны беруден және тұтынудан бастап жүргізілуі керек. Энергияны өндіру және беру кезеңдеріне энергетикалық кәсіпорындар жауап береді, олар өз кезегінде технологиялық процестерде энергия үнемдеуді белсенді түрде енгізеді, оларда энергия үнемдеудің өзіндік бағдарламалары бар, онсыз уәкілетті органда жаңа тарифті бекіту мүмкін болмайды. Мәселен, "Көкшетау Энерго" ЖШС және "АЭҮК" АҚ энергетикалық кәсіпорындарының тарифте көзделген қаражат есебінен де, сондай-ақ қарыз қаражаты есебінен де іске асырылатын өз энергия үнемдеу бағдарламалары бар.

Тұтыну процесінде энергия үнемдеу проблемасы бүгінгі күні ең өзекті болып табылады, өйткені негізгі әлеует тұтыну секторында (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік, тұрғын үй және бюджет секторлары) шоғырланған. Әрбір саланың субъектілері энергия үнемдеу және энергияны пайдалану тиімділігі жөнінде шаралар қабылдауға тиіс.

Халық тұрмыстық деңгейде энергия үнемдеуді қолдай алады және жеке пәтер немесе үй шеңберінде энергия тиімділігін арттырумен айналыса алады. Өкінішке орай, үнемділік көптеген тұрғындарға тән емес. Тұтыну мәдениеті халықтың энергиясы өте төмен. Тиімсіз қыздыру шамдары барлық жерде қолданылады. Тәулік бойы розеткаға қосылған тұрмыстық электр аспаптары, краннан тамшылап тұрған су-бұл біздің энергия шығындарымыз.

Үйде энергияны үнемдеу-бұл ең алдымен терможаңғырту (үйді жылыту). Бұған жайлы өмір сүру жағдайларын бұзбай энергияның оңтайлы мөлшерін алатын жылу жүйесін өзгерту кіреді.

Панельдік аралық жіктерді бітеуді қалпына келтіру, қабырғаларды су өткізбейтін құрамдармен ақтау-бұл панельдік ғимараттардағы жылу ысыраптарын төмендету бойынша салыстырмалы түрде аз шығынды іс-шаралар.

Қазіргі уақытта тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту бағдарламасы аясында энергия үнемдеу шараларын қолдана отырып, көп пәтерлі үйді жөндеу мәселесін шешуге болады.

Тұрғын үйдегі энергияны үнемдеу, күнделікті өмірде энергияны үнемдеу, сайып келгенде, тұтынушыға байланысты. Тұтынушы өзі әрекет ете бастағанға дейін, үйлер мен пәтерлерге жылу беру реттегіштерін, есептеу құралдарын орната бастағанға, кіреберістердегі терезелер мен есіктерге жөндеу жүргізе бастағанға дейін шығындар үшін шоттар алуды жалғастыратын болады. Энергия үнемдеуге әркім өз үлесін қосуы керек.