Қазақстанда тұрғын үй инспекцияларының өкілеттіктері кеңейтілді

Қазақстанда тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын тұрақты дамыту, энергетикалық және коммуналдық секторды жаңғырту мақсатында көппәтерлі тұрғын үйлерді (КТҮ) басқарудың жаңа тетігі қабылданып, іске асырылуда.

Көппәтерлі тұрғын үйлерді басқару субъектілері маңызды функция атқарады, сол себепті олардың мүлік иелері алдындағы жауапкершілігін арттыру қажеттігі туындады.

Бүгінде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес кондоминиум нысандарын басқару субъектілері мыналар болып табылады:

• Басқарушы компания (БК)

• Пәтер иелері кооперативі (ПИК)

Бұл екі басқару түрі де заңды және тең құқықты механизмдер болып саналады. Олар тұрғындарға өз үйінің ерекшелігіне, қаржылық мүмкіндіктеріне және тұрғындардың басқару процесіне қатысу дайындығына қарай басқару үлгісін таңдауға мүмкіндік береді. Бұл ұйымдар техникалық пайдалану ережелері мен қаржылық тәртіпті сақтау іс-шараларын жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады.

Егер мүлік иелері бірлестігі (МИБ) түріндегі басқару формасы бар болса, ол басқарушы компания немесе ПИК жиналысы хаттамасының негізінде бекітіледі.

МИБ басқару қызметін шарт негізінде жүзеге асырады. ПИК жағдайында — типтік жарғы мен шарттың талаптарын сақтау міндетті. Жиналыс хаттамасы мен шартта жылдық шығындар мен жұмсалатын қаражаттың сметасы бекітілуі тиіс, өйткені тариф осы сметаға сәйкес айқындалады. Сондай-ақ тараптардың міндеттері мен жауапкершіліктері нақты белгіленуі қажет.

Егер меншік иелері тікелей басқару нысанын (ТБН) таңдаса, онда басқару меншік иелерінің жиналысы хаттамасының негізінде жүзеге асырылады. Бұл хаттамада басқару функцияларын орындайтын нақты тұлға немесе ұйым уәкілеттендіріледі. Сонымен қатар, бұл хаттама дауларды қарау кезінде ресми құжат ретінде пайдаланылады және әрбір басқару нысанына жеке қабылдануы тиіс. Бұл жағдайда қызметтерге жұмсалатын жеке сметалар мен олардың мерзімділігі сақталады. Сондай-ақ әрбір үйден бастамашыл топ құру міндеті де сақталады — егер тұрғындар ПИК құрамына ену туралы шешім қабылдаса, қайта тіркеу кезінде бұл талап орындалуы тиіс.

ПИК-ке заң қабылданған күннен бастап бір жыл ішінде қайта тіркеуден өтіп, әрбір нысан бойынша жиналыстар өткізу міндеті жүктеледі. Бұл жиналыстарда басқару мен үйді күтіп ұстау шарттары туралы шешімдер қабылдануы тиіс.

Барлық басқару субъектілері КТҮ басқару және күтіп ұстау бойынша қызмет көрсетуге құқылы.

Әрбір үйге жеке банк шотын ашу міндетті талап ретінде белгіленді. Бұл қаржылық ашықтықты қамтамасыз етеді, мақсатсыз шығындарды болдырмайды және тұрғындарға өз қаржысын бақылауға мүмкіндік береді.

Заңда сондай-ақ уақытша басқарушы компаниялардың жұмыс істеу мүмкіндігі қарастырылған — бұл жаңа үйлер үшін де, басқару нысанын немесе қызмет көрсету тарифін әлі таңдамаған үйлер үшін де қолданылады.

Уақытша басқарушы компанияны құрылыс салушы тұрғындар қоныстана бастаған сәттен бастап, меншік иелері шешім қабылдағанға дейінгі аралықта 2 жылға дейінгі мерзімге тағайындай алады. Бұл кезеңде үйдің үздіксіз жұмыс істеуі қамтамасыз етілуі тиіс.

Егер басқару нысаны таңдалмаған болса, тұрғын үй инспекциясы МИБ немесе ТБН құрылғанға дейін мерзімсіз уақытша басқарушы компания тағайындауға құқылы. Мұндай тәсіл жыл сайын конкурс өткізу қажеттілігін жояды, тұрғын үй қорын тұрақты күтіп ұстауды қамтамасыз етеді және үйлерді жылыту маусымына уақытылы дайындау, төтенше жағдайлардың алдын алу процесін жеңілдетеді.

Заң аясында басқару субъектілеріне қолданылатын айыппұлдардың жаңа мөлшері белгіленді. Қосымша бақылау тетігі ретінде объектіде басқару субъектісі ретінде қатысу немесе шарттың аяқталғаны туралы мемлекеттік органдарға тіркеуден өту міндеті енгізілді.