Сотқа талап арыз беру тәртібі
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасында сот төрелігін тек сот қана жүзеге асырады.
Сот билігі сот ісін жүргізудің азаматтық, қылмыстық және заңмен белгіленген өзге де нысандары арқылы жүзеге асырылады.
Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес азаматтық сот ісін жүргізудің міндеттері азаматтардың, мемлекет пен заңды тұлғалардың бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау және қалпына келтіру, істің толық және уақтылы қаралуын қамтамасыз ету, дауды бейбіт жолмен реттеуге жәрдемдесу, қоғамда Заңға және сотқа құрметпен қарауды қалыптастыру болып табылады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес әркім бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерін қорғау үшін осы Кодексте белгіленген тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы.
Талап қою (арыз) осы Кодексте көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып, сотқа жазбаша нысанда немесе электрондық құжат нысанында берілуі мүмкін.
Егер істердің белгілі бір санаты үшін дауды сотқа дейін реттеу тәртібі заңда белгіленсе немесе шартта көзделсе, сотқа жүгіну осы тәртіп сақталғаннан кейін мүмкін болады.
Бұл ретте талап арыз ҚР АІЖК-нің 148-149-баптарында көзделген талаптарға сәйкес жасалады, талап арызда талап қоюшы мен жауапкерлердің деректерін: олардың тегін, атын және әкесінің атын, тұрғылықты жерін, ЖСН, ұялы байланыстың абоненттік нөмірі туралы мәліметтерді және олардың электрондық мекенжайларын көрсету қажет, ал егер талап қоюшы заңды тұлға болып табылса, онда оның толық атауы,
орналасқан жері, БСН және банктік деректемелері; егер өтінішті өкіл берсе, өкілдің атауы және оның мекенжайы.
Бұдан басқа, талап арызда құқықтың мәні, азаматтың құқықтары мен бостандықтарын немесе талап қоюшының заңды мүдделерін бұзудың немесе бұзу қаупінің мәні және талапкердің талаптары көрсетіледі, қандай құқықтың бұзылғаны, талап қоюшы соттан не сұрайтыны, талап қоюшы өзінің талаптарын негіздейтін мән-жайлар, сондай-ақ осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелердің мазмұны қысқаша және түсінікті жазылады.
Сот талаптарын дұрыс қалыптастыру қажет, бұл сот ісін жүргізудің шектеріне байланысты. Талап арызда талап арызға қоса берілген құжаттардың тізбесін көрсету қажет, оның ішінде - түпнұсқада мемлекеттік баж төленгені туралы түбіртек, реттеудің сотқа дейінгі тәртібінің сақталуын растайтын дәлелдемелер
егер бұл заңда белгіленсе немесе шартта көзделсе (қажет болған кезде), Егер талап қою бағалануға жатса, талап қою бағасы, сондай-ақ өндіріп алынатын немесе дауланатын ақша сомаларының есебі.
Талап арызға талап қоюшы немесе талап арызға қол қоюға өкілеттігі болған кезде оның өкілі қол қояды. Талап арызды жасай отырып, "Сот кабинеті" серверінің мекен-жайын "Сот кабинеті" сервисі арқылы сотқа жолдау қажет. www.sud.kz).
Бұл ретте, талап-арызға өзінің жеке электрондық-цифрлық қолтаңбасымен қол қою қажет. Одан әрі "Сот кабинеті" серверінің модуліне кірген кезде сіз сот процесінің бүкіл процесін (барысын) дербес қадағалай аласыз. Айта кету керек, "Сот кабинеті" сервисі арқылы талап арызды үйден шықпай-ақ, тікелей өзі тұрған ай бойынша беруге болады, бұл ретте адам шетелде, шетелде болуы мүмкін және қашықтан талап арызды бере алады. Басты шарт-ЭЦҚ және интернет.
"Сот кабинеті" сервисінде Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты әзірлеген талап арыздардың үлгілері, сотқа ұсынылуы мүмкін талаптардың үлгілері бар.
Бұл ретте, өтініштердің үлгілері бойынша азамат немесе заңды тұлға өтініш үлгісінің шаблоны бойынша өз мән-жайларына дербес (егер қажет болса) қайта жасай алатынын атап өткім келеді.
Талап - арыз берген кезде тараптардың мәліметтері-мәліметтерін дәлірек және толық көрсету, сол арқылы сот үшін тараптарды шақыру мен хабарлауды оңайлату маңызды.
Ермек Махметов,
Төрағасы
Қарғалы аудандық сотына