Сотқа талап арыз беру тәртібі

Заңнама

Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасында сот төрелігін тек сот қана жүзеге асырады. Сот билігі сотта іс жүргізудің азаматтық, қылмыстық және заңмен белгіленген өзге де нысандары арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексі сәйкес, азаматтардың, мемлекеттің және заңды тұлғалардың бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау және қалпына келтіру, істің толық және уақтылы қаралуын қамтамасыз ету, дауды бейбіт жолмен реттеуге жәрдемдесу, қоғамда заңға және сотқа құрметпен қарауды қалыптастыру азаматтық сот ісін жүргізудің міндеттері болып табылады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексіне сәйкес, әркім бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерін қорғау
үшін осы Кодексте белгіленген тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы.
Талап қою (арыз) осы Кодексте көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып, сотқа жазбаша нысанда немесе электрондық құжат нысанында берілуі мүмкін. Егер істердің белгілі бір санаты үшін дауды сотқа дейін реттеу тәртібі заңда белгіленсе немесе шартта көзделсе, сотқа жүгіну осы тәртіп сақталғаннан кейін мүмкін болады.
Сонымен бірге талап арыз ҚР АПК-нің 148-149-баптарында көзделген талаптарға сәйкес жасалады, талап арызда талапкердің мәліметтерін көрсету қажет және жауапкерлер: олардың тегі, аты және әкесінің аты, тұрғылықты жері, ЖСН, ұялы байланыстың абоненттік нөмірі және олардың электронды мекен-жайлары туралы мәліметтер, ал егер талапкер заңды тұлға болса, онда оның толық атауы, орналасқан жері, БСН және банк деректемелері; егерөтінішті өкіл берген болса, өкілдің аты-жөні және оның мекен-жайы көрсетіледі.
Сонымен қатар, талап арызда заңның мәні, азаматтың құқықтары мен бостандықтарын немесе талап қоюшының заңды мүдделері мен талап қоюшының талаптарын бұзу немесе бұзу қаупінің мәні көрсетіледі, қысқаша қандай құқықтың бұзылғандығы, талапкер соттан не сұрайды, талапкер өз талаптарын негіздейтін мән-жайлар, сондай-ақ осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелер мазмұны көрсетіледі.
Сот талқылауының шегін анықтайтын талапты дұрыс тұжырымдау қажет. Талап арызда талап арызға қоса тіркелген құжаттар тізімін көрсету қажет, олардың арасында мемлекеттік баж төленгені туралы түбіртек, дауды шешудің сотқа дейінгі процедурасына сәйкестігін растайтын дәлелдемелері бар құжаттар, егер ол заңмен белгіленсе немесе келісімшартта көзделген болса (қажет болған жағдайда), талаптың бағасы, егер талап мәні болып табылса, сондай-ақ өндірілген немесе даулы ақша сомаларын есептеледі.
Талап арызға талапкер немесе оның өкілі талап арызға қол қою
өкілеттігімен қол қояды. Талап арызын рәсімдеп, оны «Сот кабинеті» сервисі, «Сот кабинеті» серверлік мекен-жайы (www.sud.kz) арқылы сотқа жіберуі қажет.
Бұл жағдайда шағымға (өтінішке) өзіңіздің жеке ЭЦҚ-мен қол қою қажет. Болашақта «Сот кабинеті» серверлік модуліне кірген кезде тұлға сот процесінің барлық барысын (барысын) өз бетінше бақылай алады. «Сот кабинеті» сервисі арқылы талап арызды үйден шықпай-ақ, тікелей орналасқан жерінде беруге болатындығын, сонымен қатар, тұлға тіпті шетелде болып, өтінішті қашықтықтан бере алатындығын ескеру қажет.
«Сот кабинеті» сервисінде Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты әзірлеген талап арыз арыздарының үлгілері, сотқа жіберуге болатын талаптардың шаблондары келтірілген.
Сонымен бірге, азамат немесе заңды тұлға өтініш үлгілері бойынша өз жағдайларына сәйкес дербес өзгерте алатындығын (қажет болған жағдайда) атап өткім келеді.
Талап арыз беру кезінде ақпарат неғұрлым дәл және толық көрсетілуі маңызды - тараптардың мәліметтері, сол арқылы сотқа шақыру мен хабарламаны жеңілдетеді.

Ермек Махметов,
Қарғалы аудандық сотының төрағасы.