Әділдік пен дамуға деген бірлікте
Қазақстан Республикасының кәсіподақтар Федерациясы және оның мүшелік ұйымдары Қазақстан халқына Жолдауында ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев жариялаған әділ Қазақстанды құру бағытын толық қолдайды.
Мемлекет басшысының Президенттің мерзімінен бұрын сайлауын өткізу және Мәжіліс пен барлық деңгейдегі мәслихаттардың депутаттық құрамын және олардың партиялық ландшафтын жаңарту жөніндегі бастамасы Президенттің "белсенді демократия"сценарийін сайлағанын білдіреді. Басқа жағдайларда қалыптасып, партиялық тізімдер бойынша сайланған Мәжілістің бүгінде соншалықты өкілді және заңды емес болып көрінетінін мойындау керек. Мәжіліс сайлауы, әсіресе мажоритарлық округтер бойынша, сайлаушыларды белсендіріп, олардың келуін арттырып, азаматтық таңдауды негізді етеді деп ойлаймыз. Әрине, кез-келген мерзімінен бұрын сайлау тәуекелдер мен белгілі бір сын-қатерлерге толы, бірақ қоғамдағы наразылық көңіл-күйінің жоғарылауымен билікке деген қоғамдық сенімге нұқсан келтіру перспективасы қымбатқа түсуі мүмкін. Сондықтан Президенттің бұл бастамасы елеулі саяси және имидждік бағыт болып табылады және оны қазіргі саяси жағдайда ұсыну ұтымды әрі дұрыс. Мұның бәрі бір уақытта биліктің саяси тұрақтылығын нығайтады және парламенттік демократияның негіздерін нығайтады.
Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың әлеуметтік-экономикалық бастамалары ерекше назар аударуға тұрарлық.
Президент қазіргі жағдайда Қазақстан экономикасының даму бағыты мен сапасын түбегейлі өзгерту міндеттерін белгіледі. Қасым – Жомарт Тоқаев атап өткендей, экономикалық саясаттың негізгі мақсаты өзгеріссіз қалады-азаматтарымыздың әл-ауқатын сапалы және инклюзивті арттыру.
Жалақы қоғамның көптеген мүшелері үшін олардың әл-ауқатының негізі болды және солай болып қала береді. Жалақы мөлшері әлеуметтік құрылымның әлеуметтік әділдігі туралы идеяны қалыптастырады. Жұмыс істейтін адамның экономикалық және әлеуметтік жағдайының тұрақтылығы жалақы деңгейіне байланысты. Жалақының өсу деңгейі мен серпіні елде жүргізіліп жатқан экономикалық қайта құрулардың әлеуметтік тиімділігін бағалаудың негізгі критерийлерінің бірі болып табылады. Әділетті Қазақстанда әрбір қызметкердің еңбегіне әділ ақы төленуі тиіс.
ҚР Кәсіподақтар федерациясы өзінің екі миллион мүшесі-кәсіпорындар мен ұйымдар қызметкерлерінің мүдделерін қорғайтын елдің ең бұқаралық қоғамдық ұйымы ретінде бұрын мемлекеттік басқару органдарының қарауына ең төменгі жалақыны айқындау әдістемесін әзірлеу және оны дәйекті түрде арттыру қажеттілігі туралы мәселені бірнеше рет енгізген болатын.
Бүгін Мемлекет басшысының аузынан осы кәсіподақ бастамасының қолдауын естідік. Қасым-Жомарт Тоқаев Мемлекет ең төменгі жалақыны анықтаудың жаңа әдістемесін енгізетінін мәлімдеді, бұл оның мөлшерін кезең-кезеңімен арттыруға мүмкіндік береді. Келесі жылдың басында ең төменгі жалақы 60-тан 70 мың теңгеге дейін өседі. Бұл тікелей жұмыс істейтін 1,8 миллион қазақстандыққа қатысты болады.
Біз бұрынғысынша қалыптасқан экономикалық жағдайда экономиканың барлық салалары мен салаларында, меншіктің барлық нысанындағы кәсіпорындарда жалақының нақты мөлшерін арттыру және оны қызметкер мен оның отбасының лайықты өмір сүруін және халықтың инвестициялық әлеуетінің өсуін қамтамасыз ететін сенімді қаражат көзіне айналдыру маңызды міндет болып қала беретініне сенімдіміз.
Кәсіподақтар федерациясының пікірінше, институционалдық шаралармен қатар жалақының дәйекті өсуі тұрақты тұтынушылық сұраныстың көзі, экономикалық өсу мен отандық экономиканы әртараптандырудың, ең бастысы – еңбек адамының әл-ауқатын жақсартудың Елеулі драйвері болуы мүмкін.
Бұған дейін кәсіподақтар Федерациясы "сән-салтанат салығын" енгізу қажеттілігі туралы мәселені көтерген болатын, бүгін біздің бастамамыз Ел Президенті тарапынан қолдау тапты. Қоғамда әлеуметтік әділеттілікке деген сұраныс өте жоғары болған кезде, сән-салтанат салығын енгізу Президенттің мемлекетіміздің әлеуметтік компонентін дамытуға деген ұмтылысын көрсетеді. Сонымен қатар, жақын арада кім төлейді, не үшін төлейді, мемлекет салықты басқара ала ма деген сұрақтарға жауап табу керек. Салық салудан жалтару мүмкіндіктері бұғатталғаны жөн. Оның жалпы елдегі жағдайға қалай әсер ететінін, бұл біздің азаматтарымыздың басқа мемлекеттерге қайта ресімделуі немесе "кетуі" бола ма, жоқ па, соны ескеру қажет. Бұл мәселелер, оның ішінде республикалық үшжақты комиссия алаңында егжей-тегжейлі талқылануы тиіс.
Сонымен бірге, жалақы мөлшеріндегі негізсіз айырмашылық маңызды проблема болып қала береді. Кейбір жағдайларда жұмыс беруші мен жұмысшыны білдіретін топ - менеджерлердің кірісі 50 немесе одан да көп есе өзгереді. Бұл айырмашылықты еңбекке қатысу коэффициенті мен жауапкершілік деңгейімен түсіндіруге болмайды.
Осы әділетсіздікті жою үшін кәсіподақтар Федерациясы көшбасшы мен қарапайым жұмысшылардың жалақысының бір-бірінен 10-ға дейін және одан көп емес арақатынасының шекті деңгейін белгілеу үшін заңнамалық норма енгізуді ұсынды.
Қасым-Жомарт Тоқаев ұсынған салық және бюджет заңнамасындағы өзгерістер экономикаға қажетті инвестицияларды тартуға оң әсер етуі тиіс, өз кезегінде ҚР Президенті белгілеген экономикалық реформалар жұмыс істейтін отандастарымыздың еңбек өнімділігіне байланысты өндірістік қуаттарды жаңғыртуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Адами капиталды дамыту туралы айта отырып, Ел Президенті жариялаған бұрын-соңды болмаған қадамдарды атап өтуге болмайды. "Ұлттық қор – балаларға "атты жаңа бағдарлама әрбір қазақстандық отбасына елдің ұлттық байлығын пайдаланудан нақты қайтарым алуға мүмкіндік береді. Ұлттық қордың жыл сайынғы инвестициялық табысының 50% - ын балалардың 18 жасқа толғанға дейінгі арнайы жинақтаушы шоттарына мерзімінен бұрын алу құқығынсыз аудару ата-аналардың балаларының одан әрі білім алуына қамқорлығын жеңілдетуге мүмкіндік береді.
Бұл Жолдаудың әлеуметтік құрамдас бөлігі барлық қазақстандықтар үшін өзекті болып табылады, өйткені ол адамның сапалы медициналық қызмет алуға, білім алуға қол жеткізуге, өскелең ұрпақты тәрбиелеуге деген негізгі қажеттіліктеріне қатысты.
Қолайлы өзгерістер біздің қоғамның әйелдер жартысына да әсер етеді. 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап бала күтімі бойынша төлемдер кезеңін бір жарым жасқа дейін ұлғайту туралы шешім қабылданды, кең әлеуметтік сұранысты ескере отырып, Президент әйелдер үшін зейнеткерлік жас деңгейі 2028 жылға дейін 61 жыл деңгейінде болатынын атап өтті. Әрине, бұл шешім зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін әйелдердің денсаулығына жағымды әсер етеді.
Отбасының цифрлық картасы мен әлеуметтік әмиянды енгізу – мұқтаж отандастарға атаулы көмек көрсетудің тағы бір маңызды қадамы.
Тұтастай алғанда, Мемлекет басшысының ел халқына арнаған биылғы Жолдауын іске асыру еңбек адамының тыныс-тіршілігі үшін қолайлы жағдайлар қалыптастыру жөніндегі одан әрі реформалар үшін негіз болуға тиіс.
Ел Президенті әрбір Жолдауында еңбекқорлық пен кәсібилік – мемлекетті нығайтуға қабілетті, бәсекеге қабілетті адамдардың сапасы екендігіне назар аударады. Кәсіподақ идеологиясында еңбек адамы-қоғамның басты байлығы. Еңбек адамын құрметтеу, оның құқықтары мен мүдделерін қорғау – біздің кәсіподақ ұйымдары қызметінің негізгі қағидаты. ҚР Кәсіподақтар федерациясының ұраны - "бірлікте әділдікке және дамуға" - біздің іс-қимыл алгоритміміз. Бүгін біз оның өзектілігі мен уақтылығына көз жеткіздік. Кәсіподақ мүшелері отандастарымен біріге отырып, берекелі қоғам мен әділ мемлекет құруға ниетті және дайын.
ҚР Кәсіподақтар федерациясының төрағасы Сатыбалды Дәулеталин