Бұл – адамзаттың міндеті!
«Сыбайлас жемқорлық - жаһандық проблема, одан айналып өте алмайсың» деген пікір айтады біреулер. Иә, ол рас: алып мұхиттың иіріміндей бірін - бірі қуалап, бірімен бірі жалғанып, алмасып жатқан жаһандық үдерістен тұйықталып қалу мүмкін емес. Бірақ әр мемлекеттің өз жолы, әр халықтың өз ұстанымы, таным-пайымы бар. Ол бастан қазақ - дүниенің байлығын емес, рухани байлықты, адами, мәдени құндылықтарды маңызды санаған халық.
Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты да сындарлы жолдан өтті. Әлі де жаңа сын қатерлері мен қоғамның сұраныстарына қарай, ұлттық үрдіс пен озық шетелдік тәжірибені екшей отырып, жетілумен келеді.Осы мақсаттағы жұмыстарды жүйелі жүргізуге жаңа бір серпін ретінде «ҚР-да қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту және құқық қорғау қызметін жетілдіру жөніндегі қосымша шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентентінің Жарлығы қолданысқа енгізілді. Сыбайлас жемқорлық тек құқық бұзушылық емес. Бұл - мемлекеттің тиімділігі мен болашағына деген сенімділікті төмендететін және Ұлттық қауіпсіздігімізге қауіп төндіретін кесірлі сипат. Олай болса, бұл қатермен күресу - баршамызға ортақ міндет!
Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022-2026 жылдарға арналғантұжырымдамасының маңызды бір міндеті де - осы кеселмен күресу! Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының басты жүргізушісі бола отырып, өз қызметінде тиімді алдын алу, ауқымды ағарту, қоғаммен сындарлы әріптестік және қылмыстық-құқықтық шаралар элементтерін ұштастыруға бет бұрды. Бұл бағытта азаматтық қоғам мен түрлі институттарды жұмылдыру, мемлекеттік-әлеуметтік тапсырыстар арқылы жүзеге асыру тетіктері жолға қойылып отыр. Бұл жерде облысымыздағы үкіметтік емсе ұйымдардың өлшеусіз еңбегін атап өтуге болады.
2025 жылы «Маңғыстау жергілікті бастама орталығы» қоғамдық қоры Қарақия аудандық ішкі саясат және тілдерді дамыту бөлімінің мемлекеттік-әлеуметтік тапсырысы аясында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеттілікті қалыптастыру бағытындағы жобаны жүзеге асырып жатыр. Жобаның мақсаты - Қазақстан Республикасының Президенті Қ. Тоқаевтың «Еститін мемлекет» тұжырымдамасын жүзеге асыру, ауданда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру және сыбайлас жемқорлық деңгейін анықтау бағытында аудан көлемінде жұмыстар жүргізу болып табылады. Осы бағытта аудан жастары, соның ішінде білім беру ұйымдарында «Сыбайлас жемқорлыққа жол жоқ!» тақырыбында сурет байқауы аудандық білім бөлімімен серіктестікте жоғары деңгейде өтті. Аудан тұрғындары арасында сыбайлас жемқорлықты қабылдау деңгейін анықтау бойынша сауалнамаға 300 респондент қатысып сыбайластық фактілері жиі орын алатын салалар анықталды. Алдағы уақытта жастар арасында эссе байқауы, пікірсайыстар, сонымен қатар аудан көлемінде «Парасатты қоғам жемқорлыққа тосқауыл бола алады» тақырыптық кездесулер жоспарланып отыр.
Жалпы мақсат - жас ұрпақтың бойына сыбайлас жемқорлыққа деген төзбеушілік, жеккөрініш сезімдерін дарыту. Бұл сезімдерді бала бойына қалай дарытамыз, әңгіме-осында! Өзің отбасыңда «барлығын сатып алам» деп отырсаң, балаңды лауазымды орынға отырғызу үшін біреулерге ақша ұсынсаң, ол бала да ертең көргенін жасайды. Адами құндылық пен білім-біліктің ол үшін еш маңызы болмайды. Өкінішке қарай, қазір біз осындай ұрпақ өсіріп жатырмыз. «Тәрбие басы – тал бесік» деген аталар қағидасына жүгінсек, баланың кім болмағы сол отбасынан алған өнегісіне тікелей байланысты. Әрине, бұның сыртында түрлі әлеуметтік-экономикалық факторлар мен қоғамның тікелей әсерін айтпасқа болмайды. «Мемлекеттің жағдайын білгің келсе, адамдардың тұрмысына қара» деген де бір тәмсіл бар. Сондықтан бұл мәселеде мемлекет пен қоғамның бірлігі мен өзара түсінігі аса маңызды. Сыбайлас жемқорлықтың себебі мен шарттарын жоймай, жемқорлықты жоямыз деу - бос әурешілік! Әңгіме түпкі себебінде, арғы өзекте жатыр! Кезінде бір басшының «Сыбайлас жемқорлық - ауру, кесел. Ал кез-келген кеселдің арғы өзегін сылып тастамасаң, ол жайылып кетеді» деген сөзі ұран болған-ды. Өкінішке қарай, «айта –айта Алтайды Жамал апай қартайдының» кері. Әлі сол ұран сөзден аса аламай келеміз...
Аз айт, көп айт: жемқорлық жайлаған мемлекеттің мәңгілігіне шүбә бар, бұл тарихтан белгілі. Қазақ елінің тұғыры берік, болашағы жарқын болсын десек, жемқорлықтың кез-келген түріне ел болып қарсы тұру - басты парыз!
Нұртас Хангелді