ШЫҰ шеңберіндегі өсімдіктер карантині саласындағы ынтымақтастық

2022 жылы 17-18 мамырда Ташкентте Шанхай Ынтымақтастық Ұйымына мүше мемлекеттердің өсімдіктер карантині саласындағы ынтымақтастықты жүзеге асыратын министрліктері мен ведомстволары басшыларының бірінші отырысы өтті.

ФАО деректері бойынша зиянкестерден, өсімдік ауруларынан, арам өсімдіктерден болатын жыл сайынғы шығындар ең төменгі бағалау бойынша әлемдік азық-түлік нарығындағы болжанған өнім көлемінің шамамен 30% құрайды. Өсімдік шикізаты және оның қамтамасыз етілуі халықтың азық - түлікпен, ал мал шаруашылығының жемшөп базасымен қамтамасыз етілуіне тікелей әсер етеді. Қазақстан халқының азық-түлік тауарларымен (ӘМАТ) қамтамасыз етілуі қабылданған фитосанитарлық шаралардың тиімділігімен тікелей байланысты деп айтуға болады.

ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің халқына тікелей әсер ететін геосаяси және азық-түлік сын-тегеуріндері тұрғысынан өсімдіктер карантині саласындағы көпжақты ынтымақтастық пен өзара сенім ұйымға мүше мемлекеттер арасында тікелей байланыс орнату және халықаралық сауда-экономикалық байланыстарды одан әрі дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау үшін «арнайы платформа» құру елдің барлық стратегиялық мақсаттарына жауап береді, оның ішінде біздің өсімдік өнімдерін ҚХР, Үндістан және Орталық Азия елдерінің нарықтарына шығару бар.

Отырыс қорытындысы бойынша ШЫҰ елдерінің фитосанитариялық қызметтері мен ведомстволарының басшылары өсімдіктер карантині саласындағы ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің министрліктері мен ведомстволарының басшылары келісімінің жобасын мақұлдады, оған биыл қыркүйекте ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының Саммиті шеңберінде қол қойылады.

«ШЫҰ фитосанитариялық диалогы» шеңберіндегі көпжоспарлы ынтымақтастық бағыттарының бірі өзара сауданы ынталандыру және ҚХР мен Үндістанның басым нарықтарына ауыл шаруашылығы өнімдері нарықтарын кезең-кезеңімен ашуға жәрдемдесу, өсімдіктер карантині саласындағы орталықтар мен зертханалардың ғылыми-зерттеу әлеуетін арттыру болады.

АӨК-дегі мемлекеттік инспекция комитеті ұсынған мүмкіндікті пайдалана отырып, пікірталастардан сындарлы диалогқа көшу және ШЫҰ шеңберінде сенім мен нақты әріптестік байланыстарды қалыптастыру үшін қажетті негіз қалаушы құжаттарды пысықтауды бастау ұсынылды, атап айтқанда, келесі құжаттарды әзірлеуді бастау ұсынылады:

1. ШЫҰ – ға мүше мемлекеттерде карантиндік маңызы бар зиянкестердің, аурулардың және арамшөптердің жиынтық тізбесі;
2. ШЫҰ Хатшылығының қолдауымен оны тұрақты өзектендіре отырып, ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің карантиндік фитосанитариялық талаптарының анықтамалығы.
3. ШЫҰ – ға мүше мемлекеттердің карантиндік фитосанитариялық жай-күйі туралы өзара ақпарат алмасу регламенті;
4. Ұлттық заңнама талаптарын ескере отырып, ақпараттық жүйелерді интеграциялау арқылы карантиндік құжаттар туралы ақпарат алмасу регламенті негізінде жүзеге асырылады.

Сондай-ақ, қазіргі уақытта осы әлеуетке сәйкес келмейтін тәжірибе алмасуды жандандыру және қолдау ұсынылды, әсіресе осы салада:

- зертханалық қамтамасыз ету;

- карантиндік объектілерге қарсы күрес;

- өсімдіктерді қорғау құралдары;

- биологиялық бақылау агенттерін, сондай-ақ биопестицидтерді қолдану. 

Қазақстан Республикасының бастамалары отандық АШТӨ-нің ҚХР мен Үндістанның перспективалы өткізу нарықтарына кіру жағдайларына үйлесімділігіне және жедел бейімделуіне ықпал ететін болады, сондай-ақ ШЫҰ-ға мүше барлық мемлекеттер үшін өсімдіктер карантині саласындағы ойынның бірыңғай қағидаларына, оның ішінде қазақстандық өнімнің қолжетімділігіндегіне сауда кедергілерін жою бойынша кезең-кезеңімен көшуге мүмкіндік беретін іргетас болып табылады.

Сонымен қатар, АӨК мемлекеттік инспекция комитеті ұсынған мүмкіндікті пайдалана отырып, ШЫҰ елдерінің фитосанитариялық қызметтер делегациясының басшыларымен екіжақты келіссөздер және жұмыс консультацияларын жүргізді, оның ішінде фитосанитариялық қызметтердің өзара ынтымақтастығын жақсарту бойынша жиын бар.

Өзара тауар айналымының өзекті мәселелері, еліміздің аумағына карантинге жатқызылған өнімді әкелу кезінде орындалуы міндетті карантиндік фитосанитариялық талаптарды сақтау мәселелері талқыланды.

Қазақстан нарығына келіп түсетін карантинге жатқызылған өніммен карантиндік объектілердің таралуының фитосанитариялық тәуекелдерінің жолын кесу және жою бойынша бірлескен жұмысты құруға ерекше назар аударылды. АӨК мемлекеттік инспекция комитеті шегірткелердің трансшекаралық таралу қаупін нивелирлеу және шегірткелердің елімізьен шектес мемлекеттердің аумағынан қоныс аудару қаупі туындаған кезде жедел ақпарат беруді жолға қою қажеттігіне баса назар аударды. Екіжақты келіссөздер мен консультациялар қорытындысы бойынша тиісті хаттамаларға қол қойылды.

Аталған іс – шараларға Қазақстан делегациясының құрамында комитет төрағасы А.М. Марс, комитеттің Нұр-Сұлтан қаласы бойынша аумақтық инспекциясы басшысының орынбасары А. М. Абдуллин қатысты.