ЖАРҒЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛТАЙ ШАРТЫ
Азаматтық айналымда құқық субъектісі ретінде әрекет етуге мүмкіндік беретін заңды тұлға қызметінің құқықтық негізі оның құрылтай құжаттары болып табылады. Құрылтай құжаттары жарғы мен құрылтай шарты болуы мүмкін, коммерциялық емес ұйымдар осы түрдегі ұйымдар туралы жалпы ереже негізінде әрекет ете алады.
ЖАРҒЫ ҰҒЫМЫ
Жарғы - бұл заңды тұлғаның қызметін реттейтін ережелер жиынтығы. Жарғы ерекше мәртебеге ие, ол ұйымның "ішкі өмірін" реттейді және заңды тұлғаның басқа жергілікті актілерінің иерархиясында ең жоғары орын алады. Ұйымның ішкі құжаттары Жарғыға қайшы келмеуі керек және қайшылықтар болған кезде Жарғының нормалары қолданылады.
ҚҰРЫЛТАЙ ШАРТЫНЫҢ ҰҒЫМЫ
Заңды тұлға үшін Құрылтай шартының маңызы зор, ол өзінің құқықтық табиғаты бойынша құрылтайшылардың заңды тұлғаны құру жөніндегі өзара міндеттемелерін, оған өз мүлкін беру және оның қызметіне қатысу шарттарын, сондай-ақ қатысушылар арасында кірістер мен залалдарды бөлудің, заңды тұлғаның қызметін басқарудың, құрылтайшылардың (қатысушылардың) оның құрамынан шығуының шарттары мен тәртібін бекітетін азаматтық-құқықтық көпжақты шарт болып табылады.
ЗАҢДЫ ТҰЛҒАНЫҢ ҚАНДАЙ ҚҰРЫЛТАЙ ҚҰЖАТТАРЫ БОЛУЫ КЕРЕК
Қолданыстағы заңнамада заңды тұлғалар үшін міндетті құрылтай құжаттарының тізбесі мен нысанына қойылатын талаптар бар, ұйымның заңды мәртебесіне қарай оның қызметінің құқықтық негізі жарғы (ереже) және құрылтай шарты, не тек жарғы (ереже) болып табылады.
ЖАРҒЫНЫҢ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛТАЙ ШАРТЫНЫҢ МІНДЕТТІ БОЛУЫ
Жарғының және құрылтай шартының міндетті болуы мынадай ұйымдарға қатысты көзделген:
КОММЕРЦИЯЛЫҚ ҰЙЫМДАР:
Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі;
Қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер;
Толық серіктестік;
Сенім серіктестігі;
Өндірістік кооператив;
Акционерлік қоғам.
Ескертпе: егер аталған ұйымдарда бір ғана қатысушы (акционер) болса, онда құрылтай шарты жасалмайды.
КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАР:
Қор (Жеке, қоғамдық, корпоративтік, мемлекеттік);
Тұтыну кооперативі;
Коммерциялық емес акционерлік қоғам;
Қауымдастық (одақ)нысанындағы заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер бірлестіктері;
Сауда-өнеркәсіп палатасы.