Нотариат саласындағы өзгерістер туралы
Ағымдағы жылдың 1 шілдесінде "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне нотариат мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" ҚР Заңының цифрлық қоғамды дамыту жағдайында нотариаттық қызметті оңтайландыруға бағытталған нормалары күшіне енді.
Заң бірқатар өзгерістерді қарастырады, атап айтқанда:
Нотариустың нотариаттық іс-әрекеттерді электрондық-цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) пайдалана отырып немесе графикалық планшеттің көмегімен электрондық нысанда жасау құқығы бекітілген, материалсыздандырылған акт-құжат тек электрондық түрде ғана бар. Бұл дегеніміз, азаматтар кез-келген мәмілені нотариуста жеке куәлікке ЭЦҚ қою арқылы немесе нотариустың графикалық планшетіне қол қою арқылы электронды құжат түрінде рәсімдей алады. Нотариус куәландырғаннан кейін құжат нотариаттық жүйеде сақталатын болады. Электрондық құжаттар жоғалмайды, жыртылмайды және бүлінбейді, сонымен қатар бұл құжатқа қол жеткізу мүмкіндігі әрқашан бар.
Мынадай жаңа нотариаттық іс-әрекеттер енгізілгеннен кейін: электрондық құжатқа қағаз тасығыштағы құжаттың тепе-теңдігін беру және кері қарай азаматтарда құжатты қағаз нысанынан электрондық нысанға ауыстыру және оны нотариаттық кеңсесі бар кез келген елді мекенге жіберу және қажет болған жағдайда оның заңды күшін сақтай отырып, қағаз нысанға кері аудару мүмкіндігі пайда болды. Бұл қызмет бірнеше айдың ішінде мыңдаған азаматтар мен заңды тұлғалар үшін үлкен сұранысқа ие болды. Бұл жаңашылдық нотариустардың клиенттерін құжаттарды жіберу бойынша қажетсіз шығындардан құтқарды және мәмілелерді жасау уақытын қысқартты.
Сондай-ақ, нотариаттық құжаттарға өзгерістер енгізе отырып, құжаттардың жаңа сыртқы түрі пайда болады. Әрбір нотариаттық құжатта-енді қолдан жасаудан цифрлық қорғау-машинамен оқылатын таңба (QR-код) бар.
QR кодын сіз титул парағынан таба аласыз, оның көшірмесі мен мәлімдемесінен басқа әрбір нотариаттық құжат енді басталады және оған телефон камерасын апара отырып, сіз оның түпнұсқалығын тексере аласыз, бұл кез-келген адамға бірнеше секунд ішінде құжатты тексеріп, оның түпнұсқалығын тексеруге мүмкіндік береді.
Экстерриториялық мәмілелер клиенттер арасында ең танымал. Эксаумақтық мәмілелер - мысалы, Алматы қаласында орналасқан жылжымайтын мүлікпен Өскемен қаласының нотариусынан нотариаттық мәміле жасауға болатын кезде. Егер сатушы мен сатып алушы Өскемен қаласында болса, бұл өз кезегінде азаматтардың уақыты мен қаражатын үнемдейді.
Сондай-ақ, "Е-нотариат" және "eGov mobile" ақпараттық жүйесінің интеграциясын ескере отырып, азаматтар қандай да бір нотариаттық іс-әрекеттер жасаған кезде өздерінің электрондық жеке куәліктерін пайдалана алады.
"Электрондық" дәуірдің басталуымен нотариат дамып, жетілдірілуде. Нотариат институтын дамыту нотариустардың басты міндеттерін, нотариаттық іс-әрекеттер жасау арқылы жеке, заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін білікті заң көмегін көрсетуді өзгертпейді.
Шығыс - Қазақстан облысы Әділет департаментінің құқықтық түсіндіру және халыққа заңгерлік қызмет көрсету бөлімінің басшысы Сәуле Исаева
Шығыс - Қазақстан облысы Нотариаттық палата төрағасының орынбасары жеке нотариус Жанна Биделманова