«Новый вестник» газетіндегі «Заң сарапшысы» заң кеңесшісі Анна Латош мақаласы

Қазақстанда табылған жеке куәлік үшін сыйақы төлеу мәселесі даулы күйінде қалып отыр. "Құқық сарапшысы" заң консультанты Анна Латоштың айтуынша: "Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 245-бап "Олжаны" тауып алушы затты (жоғалған немесе басқа адам ұмытып кеткен затты) иесіне хабарлауға немесе егер иесі белгісіз болса, полицияға не жергілікті атқарушы органдарға хабарлауға және затты иесіне қайтаруға міндетті. Заң сондай-ақ зат иесiне қайтарылғанда тауып алған адамға сыйақы төлеу мүмкiндiгiне жол бередi, тауып алушы одан сыйақыға немесе затты тапсыруға немесе сақтауға байланысты шығындардың өтемақысына сенуi мүмкiн.

Алайда, жеке куәлік жай ғана зат емес, ол «Қазақстан Республикасы азаматының паспортын, Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігін, шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхатын, азаматтығы жоқ адамның куәлігін және жол жүру құжатын ресімдеу, беру, ауыстыру, тапсыру, алып қою және жою» бекітілген ережелеріне сәйкес мемлекет беретін жеке ресми құжат.

Мұндай құжат табылған жағдайда дұрыс жол - «сыйақыға» сауда жасай отырып, куәлікті ұстап қалуға тырыспай, полицияға немесе тиісті органға ауысу. Егер куәлік иесіне ресми түрде полиция немесе өзге де уәкілетті орган арқылы берілсе, онда тауып алушы сыйақы туралы келісе алады, Ал егер адам олжаны қасақана жасырса, құжатты ұстап қалса немесе сыйақыны қайтару шарты ретінде талап етсе, онда бұл заңсыз әрекет ретінде қаралуы мүмкін.

Анна Латоштың айтуынша, заң қайтарылған заттар үшін сыйақы алуға мүмкіндік берсе де, жеке куәлік ерекше көзқарасты талап етеді. Ол табылған кездегі басты қадам - құжатты полицияға немесе уәкілетті органға беру. Құжатты қайтару үшін ақша талап етуге немесе ұстап қалуға болмайды, бұл заң бұзушылық деп есептелуі мүмкін. Сыйақы құжатты ресми жолмен адал берген және иесiмен келiскен кезде ғана мүмкiн болады. Қалған жағдайларда ережелер мен азаматтардың қауіпсіздігін сақтау маңызды.