Қазақстандағы білім

Қазақтың білім беру жүйесі кейінірек адамның кәсіпті меңгеруіне мүмкіндік беретін білім алуға көмектеседі. Қазақстан Республикасында білім беру жалпы және кәсіптік болып бөлінеді. Мектеп (орта) білім беру сыныптарға бөлінеді: бастауыш (1-4 сыныптар), негізгі және жоғары. Бастауыш кәсіптік білімді (9-сыныптан кейін) мамандандырылған лицейлерде, ал орта кәсіптік білімді училищелерде немесе колледждерде алуға болады.

Білім беру жүйесі

 Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі білім берудің бірнеше деңгейінен тұрады:

•  мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуды;
•  бастауыш білім беруді;
•  негізгі орта білім беруді;
•  орта білім беруді (жалпы орта білім беруді, техникалық және кәсіптік білім беруді);
•  орта білімнен кейінгі білім беруді;
•  жоғары білім беруді;
•  жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді қамтиды.

Білім беру жүйесін тиісті министрліктер – Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі және Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі бақылайды.

Орта білім

Қазақстандағы орта білім міндетті болып табылады және оған бастауыш, негізгі орта (9 сынып) және жалпы орта (11 (12) сынып) кіреді. Сондай-ақ жалпы орта немесе негізгі орта білім негізінде алуға болатын кәсіптік және орта кәсіптік білім бар.

Бірінші сыныпқа балалар 6 жастан бастап қабылданады. Қазақстан мектептеріндегі білім 3 деңгейді қамтиды: бастауыш (1-4 сыныптар), негізгі (5-9 сыныптар) және жоғары (10-11 сыныптар (12). Ерекше дарынды білім алушылардың әлеуетті мүмкіндіктерін барынша толық дамыту үшін дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектептерде іске асырылатын білім беру бағдарламалары әзірленеді.

Техникалық және кәсіптік білім

Техникалық және кәсіптік білім беру жұмысшы кадрлар мен орта буын мамандарын даярлауға бағытталған, негізгі орта және (немесе) жалпы орта білім беру базасында училищелерде, колледждерде және жоғары колледждерде жүзеге асырылады.

Республика бойынша техникалық және кәсіптік білім беруді 772 ТжКБ  ұйымдары қамтамасыз етеді, оның ішінде 446 мемлекеттік, 326 жеке меншік. ТжКБ ұйымдарының жалпы контингенті 517,3 мың адамды құрайды, оның ішінде мемлекеттік тапсырыс бойынша 312 мың адам оқиды.

Техникалық және кәсіптік білім берудің негізгі міндеттері:

- білікті жұмысшы кадрлар мен орта буын мамандарын даярлау;

- техникалық және кәсіптік білімнің қолжетімділігін арттыру үшін жағдайлар жасау;

- ТжКБ ұйымдарының қаржылық тұрақтылығын және нысаналы қолдауын арттыру;

- ТжКБ ұйымдарын корпоративтік басқаруды жетілдіру;

• техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінде әлеуметтік әріптестікті ұйымдастыру және дамыту;
• ерекше білім беру қажеттілігі бар студенттер үшін тең жағдай жасау және кедергісіз қол жеткізу;
• білім деңгейлері арасындағы сабақтастық пен сабақтастықты қалыптастыру;
• техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарында кадрларды даярлау және қайта даярлау мәселелері бойынша халықаралық ынтымақтастықты кеңейту.

Техникалық және кәсіптік білімнің қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында өткен жылдан бастап мемлекеттік тапсырыс «Ақша студентпен бірге» қағидаты бойынша орналастырылады. Егер бұрын колледждерге қабылдау мемлекеттік тапсырыс бойынша бекітілген орындарға өткізілген болса, бүгінде талапкерлердің өздері колледждер мен мамандықтарды таңдайтын болады. Бұл шаралар мемлекеттік тапсырысты бөлудің және талапкерлерді колледждерге қабылдаудың ашықтығын қамтамасыз етеді.

Талапкерлер электронды Үкімет порталы арқылы немесе тікелей колледжге құжаттарды тапсыра алады. Талапкерлер 4 мамандық пен 4 колледжге дейін таңдай алады.

Барлық мектеп түлектеріне білім басқармаларының ақпараттық жүйелері арқылы кәсіби диагностикадан өту мүмкіндігі беріледі. Нәтижесінде талапкерлер белгілі бір мамандық бойынша ұсыныстар алады, ұсынылған мамандықтардың карталарымен танысады.

Конкурс аттестаттың міндетті және бейіндік пәндерін бағалаудың орташа конкурстық балы бойынша білім басқармаларының ақпараттық жүйесі арқылы өткізіледі.

Сондай-ақ, жаңа тетік түлектерді сұранысқа ие мамандықтар бойынша колледждерде тегін оқытумен толық қамтуға бағытталған.

Жоғары білім

Қазіргі уақытта Қазақстандағы жоғары білім ғылыми-технологиялық ілгерілеу сұраныстарынан туындайтын қарқынды даму сатысында. Соңғы жылдары республикада оқытудың ең озық әдістерін енгізуден, заманауи инфрақұрылымды дамытудан бастап студенттерді жан-жақты қолдауға дейін оны жаңғырту мен реформалау бойынша жаһандық шаралар қабылдануда.

Жоғары білім берудің құрылымы және оқыту формалары

Бүгінгі таңда Қазақстанның жоғары білім беру жүйесі Болон процесінің параметрлері тұрғысынан келесі құрылымға ие:

• Бакалавриат – тиісті мамандық бойынша «бакалавр» дәрежесін бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған жоғары білім, білім беру бағдарламалары.
• Магистратура – білім беру бағдарламалары тиісті мамандық бойынша «магистр» дәрежесін бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру. Магистратурада кадрлар даярлау жоғары оқу орындарының білім беру бағдарламалары негізінде екі бағыт бойынша жүзеге асырылады:

1) кемінде екі жыл оқу мерзімімен ғылыми-педагогикалық;

2) кемінде бір жыл оқу мерзімімен мамандандырылған.

• Докторантура – білім беру бағдарламалары философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежесін бере отырып, ғылыми, педагогтік және (немесе) кәсіптік қызмет үшін кадрлар даярлауға бағытталған жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру. Докторантурада кадрлар даярлау магистратура білім беру бағдарламалары негізінде екі бағыт бойынша жүзеге асырылады:

     1) кемінде үш жыл оқу мерзімімен ғылыми-педагогикалық;

     2) кемінде үш жыл оқу мерзімімен мамандандырылған.

 Қазіргі кезде елімізде жоғары оқу орындарының саны 120, оның ішінде ұлттық университеттер – 11 , мемлекеттік – 29 (коммерциялық емес акционерлік қоғамдар), халықаралық университет – 1, корпорацияланған университеттер – 16, жекеменшік – 48 , автономды – 1 ( Назарбаев Университеті), азаматтық емес – 14.

Оқыту формалары

Бүгінгі таңда қазақстандықтар білім берудің келесі түрлері бойынша жоғары білім алу мүмкіндігіне ие:

• Күндізгі немесе стационарлық. Бұл формамен студент семинарлар мен лекцияларға қатысуы керек.
• Қашықтан. Сабақтар интернет арқылы өтеді. Желіде өздігінен білім алуға арналған тапсырмалар мен оқу материалдары орналастырылған. Онлайн консультациялар алуға болады. Дипломдық жұмыстарды қорғау жоғары оқу орнының қабырғасында жүзеге асырылады.

Еліміздегі жоғары білім беруді дамытудың маңызды аспектісі – академиялық адалдық мәдениетін қалыптастыру. Осы мақсатта Академиялық адалдық лигасы 2018 жылы АҚШ-тағы Айви Лигасы, Ұлыбританиядағы Russell Group және Қытайдағы C9 үлгісі бойынша тәуелсіз және тәуелсіз ұйым ретінде құрылды.

Жоғары оқу орындарына қабылдау

Жоғары білімді жалпы орта немесе техникалық және кәсіптік білімі немесе орта білімнен кейінгі білімі бар азаматтар алады. Білім беру бағдарламасының көлемі мен сабақтастығы жеткілікті болған жағдайда кредиттерді қайта есептеу және бұрын игерілген пәндерді есепке алу рәсімімен техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі немесе жоғары білімі бар тұлғалар үшін жеделдетілген оқу мерзімімен қысқартылған білім беру бағдарламалары бойынша оқу процесін ұйымдастыру мүмкіндігі бар.

Қазақстанда жоғары оқу орындарына қабылдау Ұлттық бірыңғай тестілеуді (ҰБТ) тапсыру нәтижесі бойынша жүзеге асырылады. 2017 жылдан бастап олар орта білім туралы аттестат алу және жоғары оқу орындарына түсу және жоғары оқу орындарында оқуға мемлекеттік гранттар алу үшін «Алтын белгі» және ҰБТ алу үшін мектепте бітіру емтихандары түрінде қорытынды аттестациядан өтуде. 2019 жылдан бастап мектеп бітірушілер жылына 4 рет ҰБТ тапсыруға мүмкіндік алды.

Электрондық форматтағы ҰБТ келесі мерзімдерде өткізіледі:

1) 10 қаңтар-10 ақпан аралығында (бір әрекет);

2) 1-31 наурыз аралығында (бір әрекет);

3) 16 мамыр-5 шілде аралығында (грантқа негізгі ҰБТ, екі әрекет);

4) 10-20 тамыз аралығында (бір әрекет).

Өтініштер (онлайн) Ұлттық тестілеу орталығының «www.testcenter.kz» сайтында келесі мерзімдерде:

1) күнтізбелік жылғы 20 желтоқсан-6 қаңтар аралығында;

2) күнтізбелік жылғы 20 ақпан-10 наурыз аралығында;

3) күнтізбелік жылғы 28 сәуір-14 мамыр аралығында;

4) күнтізбелік жылғы 20-30 шілде аралығында қабылданады.

Қайта тестілеуден кейін жоғары оқу орныа түсу тек ақылы негізде жүзеге асырылады, мемлекеттік гранттар негізгі ҰБТ тапсырғаннан кейін (мамыр-шілде айларында) бөлінеді.

Студент бакалаврды бітіргеннен кейін мамандық бойынша терең білім алады. Магистратурада білім берудің бағыты неғұрлым тар. Қазақстанда бакалавриат студенттері бір мамандық бойынша білім алып, магистратурада басқа мамандық бойынша оқуын жалғастыра алады. Нәтижесінде студент екі мамандықты игеріп, екінші жоғары білім алудағы қаржылық және уақыттық шығындарды азайтуға мүмкіндік алады.

Қазақстанның жоғары оқу орындарында білім беру мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде де, студенттердің жеке қаражаты есебінен де жүзеге асырылады. Мемлекеттік білім гранттарының ең көп бөлігі техникалық мамандар мен педагог кадрларды даярлауға бөлінген. Білім гранты иегерлерінің жалпы санының жартысына жуығы халықтың әлеуметтік осал тобының өкілдері болып табылады. Мемлекеттік білім гранттарымен қатар университеттер ішкі гранттар мен оқу ақысына жеңілдіктер арқылы жоғары білімге қолжетімділікті кеңейтуде.

Мемлекеттік стипендия

Жастарды ел ішіндегі жоғары оқу орындарында оқуға ынталандыру және жоғары білім алу мүмкіндігін қамтамасыз ету мақсатында Үкімет студенттерге мемлекеттік стипендия төлейді. Мемлекеттік стипендия бөлінеді:

• Негізгі. Сессияны «жақсы» және «өте жақсы» деген бағамен аяқтаған студенттерге төленеді.
• Артты (базаға +15%). Сессияны «өте жақсы» деген бағамен аяқтаған студенттерге тағайындалады.
• Президенттік (базаға +100%). Шығармашылық, ғылыми ізденіс, спорт, әлеуметтік-мәдени және т.б. бағыттар бойынша ерекше еңбегі бар студенттер президенттік стипендияға үміт арта алады.

Сондай-ақ мемлекет мүмкіндігі шектеулі (мүгедектігі бар) және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған студенттерге жоғарылатылған стипендия төлейді.

Қазақстанда жоғары білім алу үшін қандай гранттар алуға болады?

Қазақстанда жоғары оқу орындарына гранттардың әртүрлі түрлері бар:

Жалпы мемлекеттік. Республикалық бюджеттен бөлінген қаражат еліміздің жоғары оқу орындары бойынша бөлінеді.

Батыс, халқы тығыз және жаңадан құрылған өңірлердің жастарына арналған гранттар. Республикалық бюджеттен бөлінген қаражат еліміздің жоғары оқу орындарының бекітілген тізбесі бойынша бөлінеді.

Нысаналы мемлекеттік. Жоғары оқу орындары бойынша алдын-ала бөлінеді және тек нақты оқу орнында жүзеге асырылуы мүмкін.

Әкімдік. Қаражатты жергілікті атқарушы орган бөледі. Грант бойынша студенттер жергілікті жоғары оқу орындарында өңірде тапшы мамандықтар бойынша білім алуда.

Ректордың гранттары мен стипендиялары. Жоғары оқу орнында ерекше жетістіктері мен сіңірген еңбегі үшін беріледі.

Оны алу үшін әр университеттің өз шарттары бар. Қорлар мен қоғамдық ұйымдардың гранттары мен стипендиялары. Олар белгілі бір университеттердегі конкурс негізінде немесе бүкіл ел бойынша үздік студенттерге берілуі мүмкін.

«Болашақ» бағдарламасы

Қазақстандықтардың шетелде ақылы немесе тегін жоғары білім алу мүмкіндігі бар. Еуропаның көптеген университеттері Қазақстаннан студенттерді қабылдауға дайын. Шетелде докторантураға немесе магистратураға құжат тапсыратын Қазақстан азаматтары үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі «Болашақ» халықаралық стипендиясын белгіледі.

«Болашақ» халықаралық стипендиясы дарынды жастарға әлемнің үздік университеттеріне кіруге мүмкіндік беретін бірегей бастамаға айналды. Стипендияны жүзеге асырған 30 жыл ішінде елімізде ғалымдар, инженерлер, дәрігерлер, мемлекеттік қызметкерлер және өз саласының басқа да мамандары бар жоғары білікті мамандардың пулы қалыптасты. Стипендия түлектері халықаралық қатынастарды құруға, Қазақстанның халықаралық қоғамдастыққа интеграциялануына және елге әлемдік білім мен технологиялардың трансфертіне үлес қосты.

Бағдарлама түлектері Қазақстан жоғары білімінің флагманы – Назарбаев Университеті, Назарбаев Зияткерлік мектептері, «Астана» халықаралық қаржы орталығы, бірқатар ұлттық медициналық орталықтар, AstanaHub, Astana IT университеті, Халықаралық жасыл технологиялар орталығын және Инвестициялық жобаларды іске қосуда шешуші рөл атқарды.

Бүгінгі таңда Қазақстан азаматтары әлемнің 27 еліндегі 200-ден астам үздік университеттерде, соның ішінде ең беделді Айви Лигасы мен Рассел тобына кіретін университеттерде озық білім алудың бірегей мүмкіндігіне ие.

 «Болашақ» бағдарламасын ағымдағы іске асыру барысында Қазақстан экономикасы үшін урбанистика, энергетикалық жүйелер, гидрология, атом өнеркәсібі, киберқауіпсіздік, робототехника, вирусология, төтенше жағдайлардың алдын алу және жою сияқты өзекті мамандықтар бойынша жоғары кәсіби мамандарды даярлайды.

Мемлекет басшысының «Болашақ» бағдарламасын қайта бағдарлау жөніндегі тапсырмасын орындау мақсатында 2022 жылы стипендиялардың 60%-ы инженерлік-техникалық мамандықтар бойынша оқуға және тағылымдамадан өтуге бөлінді. 2023 жылы үміткерлер санын арттыру арқылы инженерлік-техникалық қызметкерлер арасында жоғары сапалы бәсекелестікке жағдай жасау мақсатында 12 айға дейінгі тілдік дайындықты қарастыратын «Магистр дәрежесін алуға инженерлік-техникалық қызметкерлер» жеңілдетілген санаты енгізілді.

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім

Білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары

Биылдан бастап Білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарының (ББМЖМС) академиялық дербестігі кеңейтілді. Енді университеттер бірқатар міндетті пәндердің мазмұнын реттей алады және базалық және бейіндік пәндер бойынша кредиттер санын дербес реттей алады.

Қазақстан тарихы көне дәуірден қазіргі кезеңге дейін зерттелетін болады. Сондай-ақ ЖОО-ның бағыттау ерекшеліктерін ескере отырып, ЖБП циклінің пәндерінің мазмұнына өз бетінше өзгерістер енгізе алады.

Микробіліктілік бойынша оқу нәтижелерін тану қамтамасыз етілді , «нано-кредиттер» және «кеңейтілетін дәрежелер» ұғымдары енгізілді.

Жоғары оқу орындарының, әкімдіктердің және бизнес құрылымдарының күш-жігерін стратегиялық шоғырландыруды көздейтін «Мамандығым-болашағым » жобасы іске қосылды . Әр өңірде базалық жоғары оқу орындары белгіленіп, оларда аймақтың кадрларға деген қажеттілігіне болжамды зерттеулер жүргізіліп, өңірлік кәсіптік карталар әзірленді.

Жоғары оқу орындарында дуальды оқытуды ұйымдастыру ережелері әзірленді. Бүгінгі таңда жоғары оқу орындары жұмыс берушілермен кәсіптік тәжірибе үшін өндірістік базаны қамтамасыз ететін 5 мыңнан астам келісім-шарт жасасқан. Дуальды оқытумен 6 мыңнан астам оқушы қамтылған. Кәсіпорындарда ақылы практикадан өту қарастырылған.

Мұғалімдердің білімін күшейту мақсатында бірқатар шаралар жүзеге асырылды.

Сертификаттау жүйесін дамыту үшін «Кәсіби біліктілік туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды. Енді оқуды аяқтаған барлық түлектер ЕХӘҚМ кәсіптер тізіліміне енетін мамандықтар бойынша өздерінің дағдылары мен біліктіліктерін растайды.

Оқытудың жаңа түрі енгізілді - онлайн оқыту . Бұл форма сізге құжаттарды алған сәттен бастап студент бітіргенге дейін онлайн оқытуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Университеттердегі цифрлық экожүйе.

Жоғары оқу орындарында цифрлық экожүйе күшейтілді. Барлық университеттер LMS платформаларына қосылған ( Platonus , Univer , Moodle , т.б. ). DDoS шабуылдарынан қорғау жүйелері бар, электронды кітапхана, электронды құжат айналымы енгізілді.

Виртуалды зертханалар құрылды. Цифрлық университеттердің моделі әзірленді және осы жылдан бастап осы модельді 2 ЖОО базасында пилоттық режимде іске қосу жоспарлануда: Қ. Сәтбаев ат. ҚазҰТЗУ және Д. Серікбаев ат. ШҚТУ.

Цифрлық университет моделі 4 негізгі аспектіні қамтиды . Олар: білім беру қызметінің цифрлық трансформациясы, кампус пен IT инфрақұрылымы, ғылыми қызмет, сондай-ақ бірыңғай цифрлық платформаның қызметтерін дамыту.

Ынтымақтастықты дамыту және оқытудың инновациялық технологияларын қолдану мақсатында Coursera, «Huawei Technologies Kazakhstan» LLP, Binance Kazakhstan.сияқты ірі компаниялармен келіссөздер жүргізіліп, меморандумдарға қол қойылды.

Сертификатталған Huawei курстарын ұсыну үшін 26 университетте Huawei ICT Academy құрылды . Бұл тәжірибені кеңейтіп, 50 жоғары оқу орнында осы Академияны құру жоспарлануда. Huawei студенттерді Huawei сертификатын алуға шақырады және АКТ индустриясы мен қоғамдастық үшін практикалық дағдылары бар таланттарды дамытады.

Университеттерде блокчейн технологиялары бойынша білім беру бағдарламаларын енгізу мақсатында министрлік пен BN KZ Technologies компаниясы арасында материалдармен қамтамасыз ету бойынша әріптестік туралы меморандумға қол қойылды. Ltd. _

Binance Kazakhstan қолдауымен 22 университеттің 350-ге жуық АКТ оқытушысы блокчейн технологиялары бойынша оқытылды. Блокчейн технологиялары бойынша 40 мыңнан астам маманды оқыту жоспарлануда.

Ынтымақтастықты дамыту және қазақстандық азаматтардың жетекші шетелдік профессорлардың курстарына қолжетімділігін кеңейту мақсатында Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі, Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі және Coursera арасында өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойылды.

Бүгінгі таңда 100-ге жуық Coursera курстары қазақ және орыс тілдеріне аударылған. Онлайн курстар арқылы алынған кредиттерді студенттерге аударудың нақты механизмі енгізілді. Coursera бірегей курстарында 25 университеттің 20 мыңнан астам студенті білім алады.

OpenSearch жобасына IT саласындағы студенттерді тарту және салалық деңгейде тәжірибе алу мақсатында Ғылым және жоғары білім министрлігі мен Amazon арасында өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойылды .

Бұл бірінші пилоттық және болашақ бағдарламаларға жол ашуды мақсат етеді. Amazon қызметкерлерінен OpenSearch құжаттама, құралдар, процестер, білім алмасу сеанстары және т.б. түріндегі қолдаумен қамтамасыз етіледі. Ең үздік 100 студент OpenSearch жобасына қатысады.

Интернационалдандыру кеңеюде . Шетелдік студенттер саны 3 жыл ішінде өсті ( 2020 жылы – 28 169 адам , 2021 жылы – 28 968 адам , 2023 жылы – 27 756).

Халықаралық ынтымақтастық

Әл- Фараби атындағы атындағы ҚазҰУ базасында MИФИ Ұлттық зерттеу ядролық университетінің филиалдары құрылды. Губкин  атындағы Ресей мұнай және газ университетінің және Атырау мұнай және газ университетінің базасында С.Утебаев атындағы мұнай және газ университеті., Шәкәрім университеті базасында Быдгощ (Польша) қаласындағы Экономика университеті, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті базасында Херриот-Уотт (Шотландия) университеті, І. Жансүгірова атындағы Жетісу университеті негізіндегі политехникалық университеті.

М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті мен пен Аризона университеті арасында академиялық, ғылыми және қаржылық қызметте консультациялық қызметтер көрсету, сондай-ақ бірлескен білім беру бағдарламалары мен қос дипломдық бағдарламаларды жүзеге асыру туралы келісім жасау арқылы стратегиялық серіктестік моделі жүзеге асырылуда.

Yessenov University базасында Франка-Вальтера Штайнмайердің сапары аясында Қазақстан-Германия тұрақты инженерлік институтын (неміс университеттерінің консорциумы) құру туралы келісімдерге қол қойылды.

243-ке жуық бірлескен білім беру бағдарламалары мен қос дипломдық бағдарламалары жүзеге асыруда.

2019 жылдан бері шәкіртақы бағдарламасы аясында шетелдіктерге 550 білім гранты берілді.

Жыл сайын Беларусь Республикасы аясында академиялық ұтқырлық аясында 200 шетелдік ғалымдар тартылып, 570 білім алушы академиялық ұтқырлық шеңберінде оқуға жіберіледі.

2021 жылдан бастап білім грантын тағайындау конкурсына қатысу үшін ҰБТ-ді екі рет тапсыруға болады. Мұғалімдердің біліктілігін арттыруға үміткерлерді сапалы іріктеу үшін ҰБТ-дің шекті балы 60-тан 75 балға дейін көтерілді.

Ағымдағы жылдың қыркүйек айынан бастап алғаш рет жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған студенттерге, сондай-ақ I және II топтағы мүгедек адамдарға жатақханаларда тұруға жұмсалған шығындар 29 АЕК немесе 100 050 теңге мөлшерінде өтелетін болады. Жатақханаларда тұру шығындарын субсидиялау түрінде өтемақы беру студенттердің аталған санаттары үшін елеулі қаржылық қолдау болады.

Студенттің ЖЖОКБҰ қоғамдық өміріне және волонтерлік қызметке қатысу дәрежесін айқындау үшін үлгерімнің интеграцияланған әлеуметтік орташа балын (Great point average, GPA) енгізу жоспарлануда. Студенттердің академиялық жетістіктерінен басқа әлеуметтік белсенділік, зерттеу дағдылары, өңірлік, республикалық деңгейдегі еріктілер қозғалысына қатысу ескерілетін болады.

 

КИБЕР ТҰМАР

Бүгінгі күні балалар интернетте айтарлықтай ұзақ уақыт өткізеді, олардағы ондағы ойын-сауық және қарым-қатынас орнату қызықтырады. Қазақстанда 9-17 жас аралығындағы балалар мен жасөспірімдер Интернет не екенін өте ерте білген. Олардың 46%-ы Интернетке алғаш рет 5 - 8 жас аралығында қол жеткізсе, тағы 5%-ы төрт немесе одан кіші жаста интернетпен танысқан. Интернет жан-жақты болуға және бүкіл әлем бойынша шығармашылықты ынталандыруға шексіз мүмкіндік берсе де, ол жеке қауіпсіздікке қауіп төндіруі де мүмкін.

Кибербуллингке ұшырау ер балаларға қарағанда қыздар арасында жиі кездеседі. Ұлдарға қарағанда екі есе дерлік көп қыздар біреудің жағымсыз немесе қорлайтын хабарламаларды жібергенін айтты (қыздардың 35%-ы, ұлдардың 18%-ы).

ЮНИСЕФ-тің Қазақстандағы өкілдігі Еуропалық Одақпен, Оқу-ағарту министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитетімен бірлесіп «Кибер Тұмар» ақпараттық - білім беру науқанын іске қосты, ол киберкеңістікті қауіпсіз пайдалануға көмектесетін ақпараттық құралдар жиынтығы.

Бұл бастаманың мақсаты – балаларды Интернетті қауіпсіз пайдалану іс-тәжірибесін таныстыру және болуы ықтимал қауіптермен күресу жолдарын табуға үйрету.

Аталған науқан кибербуллинг, Интернетте балаларды қудалау, балаларға арналған орынсыз және тыйым салынған контент, балалардың қауіпсіздігі мен жеке өміріне төнетін цифрлық тәуекелдер, балалардың интернетке тәуелділігі және т.б. сияқты онлайн қауіптерге бағытталған.